Moeder en zoon krijgen Overvecht aan het sporten: 'Het groeit, maar nog te veel afhakers door armoede'
Utrecht - 'De jeugd sport te weinig', 'kinderen worden steeds dikker'. Dit soort berichten lezen we al jaren. Is het tij nog te keren? In de Utrechtse wijk Overvecht werken moeder Jamna Ghoula (52) en haar zoon Adam Al Kandoussi (25) daar dag in dag uit aan.
Samen hebben ze een laagdrempelige fitnessschool. Adam geeft daarnaast worstellessen, weerbaarheidstrainingen en is als buurtsportcoach het gezicht van een project om sporten te stimuleren. Het gaat goed, maar een nieuwe minister van Sport kan straks nog veel meer betekenen, zeggen moeder en zoon. Er is niet alleen veel meer geld nodig, ook rolmodellen kunnen een cruciale rol spelen.
De cijfers liegen niet, er zijn hier veel kinderen met overgewicht
Overvecht wordt vaak genoemd als ongezondste wijk van het land. "De cijfers liegen niet, er zijn hier veel kinderen met overgewicht", zegt Adam. "Daarom is sporten hier van levensbelang. Het hangt met alles samen. Niet alleen met je gewicht, ook met je mentale gezondheid en je prestaties op school."
Adam en zijn moeder zijn al jaren bezig om de jeugd in Overvecht te stimuleren om te sporten. Ze zijn allebei zeer sportief aangelegd en doen aan vechtsport. Adam is professioneel worstelaar en werkt toe naar deelname aan de Olympische Spelen in Parijs.
"Mijn moeder gaf al heel lang lessen en ik ben dat op mijn veertiende ook gaan doen." Adam kent geen ander leven dan samen met zijn moeder naar wedstijden en trainingen gaan. "Ik sport al sinds ik 3 jaar ben." Dat ze allebei lessen zijn gaan geven, verbaast hem niet. "We delen dezelfde interesse en dan gaat zoiets allemaal veel sneller en makkelijker."
Toen Adams broertje Abdeljabbar, die in een rolstoel zat, in 2018 overleed is de drive van hem en zijn moeder alleen maar groter geworden. "We hebben onze emoties over zijn dood omgezet in iets positiefs. Door hem zagen we dat sporten voor iedereen moet zijn. Ook voor de kinderen met fysieke problemen, met autisme, het syndroom van down of agressiestoornissen. Zo is het balletje gaan rollen en is het steeds groter geworden."
Van Overvecht naar landelijke bekendheid
Moeder en zoon zijn uitgegroeid tot een begrip in Overvecht en hun werk begint vruchten af te werpen en landelijke bekendheid te krijgen. Al is sporten nog altijd iets waar arme gezinnen op bezuinigen, merken Jamna en Adam. "We zeggen soms: kom maar even gratis sporten of voor een lager bedrag. Armoede is vaak het grote probleem.""
Twee jaar geleden openden moeder en zoon sportschool OverFit in winkelcentrum Overvecht. Vrouwen kunnen hier laagdrempelig sporten tijdens ladies only fitness en er zijn lessen en activiteiten voor specifieke doelgroepen zoals kinderen, senioren en mensen met een verstandelijke en lichamelijke beperking.
Het gaat goed, maar voor veel bewoners van Overvecht is het toch net wat te prijzig. Of de prioriteiten liggen elders. "In Overvecht zijn heel veel gezinnen met een laag inkomen", zegt moeder Jamna. "Ze hebben een U-pas, maar het tegoed wat ze krijgen, is soms niet genoeg. Ze hebben het geld ook voor andere zaken nodig."
Vaak wordt het sporten ook even stopgezet tot de U-pas weer is aangevuld omdat andere dingen even voorrang krijgen. "Maar stoppen- sporten, stoppen-sporten; dat is ook niet goed. Er is regelmaat nodig. Het is echt beter om steeds te blijven bewegen, het is zo goed voor het lichaam."
De U-pas is een gratis pas voor mensen met een laag inkomen in de gemeenten Utrecht, De Bilt, Houten, IJsselstein en Stichtse Vecht. Op de pas staat een persoonlijk tegoed voor sport, cultuur en recreatie. Je kiest zelf wat je wilt doen. Daarnaast krijg je korting bij onder meer musea, bioscopen, toeristische attracties of voor bibliotheekabonnementen.
Moeder en zoon vinden het moeilijk om te zien als iemand stopt. Vooral als kinderen er erg verdrietig zijn. "Soms strijken we met de hand over ons hard en zeggen we: betaal maar weer als je U-pas is bijgevuld. Of we vragen een klein symbolisch bedrag." Maar Jamna en Adam kunnen dat zeker niet voor iedereen doen. Er echt sprake zijn van een schrijnende situatie met geldproblemen.
Het bezuinigen op sporten speelt niet alleen bij arme gezinnen. Ook ouderen haken soms af om financiële redenen. "Dat is zo jammer en triest", zegt Jamna. "We proberen het echt betaalbaar te houden, maar er moet een oplossing komen zodat iedereen kan blijven sporten. Gratis of met een aanvulling op de U-pas. Daar moet toch iets voor te verzinnen zijn?"
Ouders over de streep trekken
Veel scholen vragen Adam om te komen vertellen over het belang van sporten, maar hij geeft ook weerbaarheidstrainingen. "Het is echt een succes, kinderen kijken tegen hem op", vertelt zijn moeder. "Je ziet aan de kinderen hoe leuk ze het vinden. Ze worden er zelfverzekerder van en leren hoe ze zich kunnen opstellen als ze bijvoorbeeld gepest worden. Ze krijgen bepaalde technieken aangeboden en leren grepen om los te komen als je wordt vastgepakt."
Adam is tevreden met de voortgang in Overvecht, maar het kan nog veel beter. "Sporten leeft veel meer hier en we zien veel enthousiasme. We richten ons nu vooral op de vraag: welke kinderen sporten er nog niet. Die proberen we over de streep te trekken."
Maar hoe? "Je moet bekende gezichten gebruiken, rolmodellen. Waarom? Om de ouders voor je te winnen. Kinderen willen altijd spelen en bewegen, maar de ouders moeten zien hoe belangrijk het is."
De cijfers
Van de jeugd tussen de 13 en 18 jaar sportte 78 procent in 2019 maandelijks. In 2020 daalde dat tot 68 procent en in 2021 zakte dit verder tot 65 procent, volgens cijfers van NOC*NSF. Onder meer de economische tegenwind en de coronacrisis zorgen ervoor dat sportabonnementen vaker worden stopgezet.
Volgens onderzoek van het Mulier Instituut is de sportdeelname van Nederlanders sinds 2012 nauwelijks veranderd, maar een week eerder meldde het RIVM nog dat Nederlanders juist een stuk minder zijn gaan bewegen. Minder dan de helft van de Nederlanders beweegt volgens het Rijksinstituut genoeg. Vooral jongeren, jongvolwassenen en hoger opgeleiden zitten veel op een stoel. Volgens het RIVM bewoog vorig jaar slechts 44 procent van de Nederlanders voldoende.
