Israëlische Ada vliegt naar Utrecht voor struikelstenen: 'Ik zei: als ik kan komen wil ik het doen'
Utrecht - "Het is moeilijk voor mij om hier vandaag te staan, maar ik vind het belangrijk om hier te zijn." Zo begint Ada Amit haar toespraak voor de deur van het huis waaruit haar opa werd weggevoerd. Een paar dagen geleden is ze uit Israël gevlogen om struikelstenen te leggen. Naast haar staat zoon Ido. Familie, buren en belangstellenden hebben zich in een kleine kring om haar heen verzameld.
In de Paulus Potterstraat woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog de familie Hes. Bernard Hes, Ada's opa, werkte als koopman. Hij was getrouwd met Selma. Ze hadden twee dochters, Sonja en Sophie. Op een avond in 1942 werd er op de deur geklopt. "Deze deur achter mij", zegt Ada, terwijl ze naar de deur wijst. De familie Hes bleek verraden. Bernard Hes werd meegenomen, de rest van het gezin dook onder.
Israëlische familie is naar Utrecht gekomen om Stolpersteine te leggen
Ada vertelt haar verhaal in het Engels, die taal is ze beter machtig dan het Nederlands. Alhoewel ze nog aardig wat woorden kent. Haar opa noemt ze dan ook steevast opa, op z'n Nederlands.
Bernard Hes kwam via Westerbork in Auschwitz terecht. Moeder Selma en haar twee dochters vonden een onderduikadres. Sonja overleed tijdens de oorlog aan ziekte, Bernard werd vermoord in Auschwitz op 31 maart 1944.
Samen met haar familie legt Ada twee struikelstenen voor de deur van het huis waar het gezin Hes vroeger woonde. Eén voor Bernard en één voor Sonja. Er wordt geknuffeld, er zijn tranen, maar óók een glimlach. De herinnering ligt er, in de vorm van twee kleine steentjes in de stoep.
Vandaag is er opnieuw oorlog. Er klinkt opnieuw een klop op de deur.
De beslissing om in oorlogstijd naar Nederland te komen, was moeilijk. Maar Ada wilde het toch doen. "Vandaag is er opnieuw oorlog. Er klinkt opnieuw een klop op de deur", zo zegt ze eerder op de dag tijdens haar toespraak tegen de mensen die zich onder paraplu's in de Paulus Potterstraat hebben verzameld.
Ada woont in de buurt van Jeruzalem. De huidige situatie is zo overweldigend, dat ze moet zoeken naar woorden om zich erover te uiten. "Gruwelijkheden, gruwelijkheden", zegt ze. De beslissing om hier vandaag te zijn was dan ook heel moeilijk, maar de afspraak stond en de KLM-vlucht werd niet geannuleerd. "Mensen vragen zich af waarom ik de ceremonie niet heb uitgesteld, maar ik zei: als ik kan komen wil ik het doen. We moeten de mogelijkheid aangrijpen als die er is. En nu ben ik heel blij dat ik het heb gedaan. Want ik voel dat nu ik de stenen heb gelegd en de herinneringen hun plek hebben gekregen, dat er iets is afgesloten."
Struikelstenen zijn herdenkingsstenen voor mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit hun huizen werden weggevoerd en niet meer terugkwamen. Het is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig die sinds 1992 steentjes met een messing bovenlaag maakt die gelegd kunnen worden in de stoep voor een woning. De officiele naam is Stolpersteine, in het Nederlands dus struikelstenen. Het is niet de bedoeling dat mensen erover struikelen met hun voeten, maar met hun hart.
