Maakt 'pillenpromotie' Smeerboel drugsgebruik op festivals bespreekbaar? 'Ludieke acties helpen'
Utrecht - Na een Instagram-post vol verwijzingen naar drugsgebruik kreeg festival Smeerboel veel kritiek. Volgens critici promootte de uiting het gebruik van xtc en andere middelen. Er zijn ook vraagtekens bij die kritiek te plaatsen. Zorgt Smeerboel niet juist voor een open gesprek over drugs op festivals?
Festival Smeerboel, dat zaterdag in Utrecht wordt georganiseerd, kreeg kritiek na de publicatie van een alternatief blokkenschema. Daarin stonden termen als "halfje erin" en "bijpakken": populaire verwijzingen naar het gebruik van xtc. Een grap, aldus Smeerboel. Maar niet iedereen kon de humor waarderen: verschillende politici vonden dat het festival het gebruik van drugs zou promoten.
In een reactie schreef het festival dat ze drugsgebruik niet willen promoten, maar ook niet willen doen alsof het niet bestaat en er niet over praten. Maar hoe kunnen we dan wél het beste praten over drugsgebruik? Om te beginnen moeten we drugsgebruik minder moraliseren, vindt Stephen Snelders, onder meer drugsonderzoeker bij de Universiteit Utrecht.
Voor veel mensen, vooral jongeren, is het gebruiken van drugs normaal
Het viel de onderzoeker op dat critici na de post van Smeerboel "gelijk over de rooie gingen", met het idee dat drugsgebruik niet normaal is. Of iedereen het daarmee eens is, valt te bezien. Één op de tien mensen gebruikt volgens cijfers van het Trimbos instituut weleens drugs. Voor veel mensen - vooral jongeren - is drugsgebruik wel degelijk normaal, stelt Snelders daarom. "Dan kun je er beter zakelijk en zonder morele oordelen over praten."
Door zonder oordelen over drugsgebruik te praten wordt het gesprek ook steeds normaler om in de maatschappij te voeren, hoopt de onderzoeker. "Ludieke acties zoals die van Smeerboel dragen daar aan bij."
Veroordelen en wegstoppen werkt averechts. "Jongeren kunnen dan denken: het wordt veroordeeld, het zal wel cool zijn, laat ik maar een enorme dosis nemen." Open gesprekken hebben daarentegen juist een positieve impact op de "problematische kanten van drugsgebruik".
'Soms op het randje'
Maureen Veurman van Smeerboel laat weten zich aan te sluiten bij de visie van de onderzoeker over het opengooien van het gesprek over drugsgebruik. "Er niet over praten zorgt er juist voor dat het in de taboesfeer komt, en dat wil je niet."
Dat de focus nu niet op dat gesprek ligt, maar op de kritiek die op hun actie volgde vindt Veurman jammer. "Het was humoristisch bedoeld", zegt Veurman. Ze vergelijkt de post met het satirische nieuwsmagazine De Speld. "Die zitten soms op het randje, maar je gaat er wel over nadenken."
Dat betekent niet dat Smeerboel andere meningen wegwuift zonder zelfkritisch te zijn. De woordvoerder benadrukt dat Smeerboel verantwoordelijkheid neemt voor het "serieuze deel"– het festival hanteert een zerotolerancebeleid en er zijn al meer dan tien jaar drugsvoorlichters op het festival aanwezig. Maar dat neemt niet weg: "Het gebruiken van drugs gebeurt."
De balans vinden tussen het stigma van drugsgebruik afhalen en het tegelijkertijd niet aanmoedigen is lastig
Verslavingszorginstelling Jellinek en Trimbos-instituut, het kennisinstituut voor onder andere drugs, zijn beide voorstanders van het bespreekbaar maken van drugsgebruik. Maar de balans tussen het stigma van drugsgebruik verminderen en het tegelijkertijd niet willen aanmoedigen is een lastige, zegt Floor van Bakkum, hoofd preventie van Jellinek. De manier hoe je erover praat is dan ook belangrijk, vindt Van Bakkum. De post van Smeerboel is volgens haar "niet zo handig, maar we moeten het ook niet te groot maken". Voorlichting op festivals is wél een goede optie volgens Jellinek.
Festivals kunnen het beste actief communiceren dat het gebruiken van drugs niet de bedoeling is, vindt Martha de Jonge, van Trimbos-instituut. "Dat kan prima naast voorlichting en ehbo's met kennis over drugs bestaan. Dan zeg je: We vinden drugsgebruik niet oké, maar als het toch gebeurt zorgen we wel voor de juiste maatregelen."
Er moet De Jonge nog één ding van het hart. Sommigen jongeren die voor het eerst naar festivals gaan informeren zich niet over het gebruiken van drugs en lijken zich niet te realiseren dat er risico's aanzitten. "Wij raden het af, maar als iemand denkt ik ga toch drugs gebruiken op een festival als Smeerboel: informeer jezelf van tevoren."
