Slechts 1 Utrechtse gemeente volledig elektrisch, groen wagenpark nog ver weg
Utrecht - 'Vieze' diesel de deur uit, elektrisch rijden, deelvervoer. Gemeenten doen er alles aan om de klimaatdoelen te halen en vragen ook offers. In 2025 komen er in Nederland tientallen zones bij waar vervuilende vrachtauto's en bedrijfswagens niet welkom zijn. Maar geven gemeenten zelf het goede voorbeeld? Ambitie genoeg, maar 100 procent schoon rijden is nog een vergezicht, blijkt uit een rondgang van RTV Utrecht.
Knelpunten en uitdagingen
Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen wagenparken en de inkoop van voertuigen. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) spelen er diverse uitdagingen. Serieus knelpunt is het tekort aan stroom. Er staat een dikke file op het elektriciteitsnet en die zal voorlopig niet oplossen. Ook is de laadinfrastructuur voor met name vrachtwagens beperkt.
Van de 26 gemeenten in de provincie Utrecht is er op dit moment één met een volledig elektrisch wagenpark: Eemnes. Maar die gemeente heeft dan ook maar zes auto's in beheer en bij aanlevering van de gegevens de wagens van de buitendienst, die ze overigens deelt met Blaricum en Laren, niet meegeteld.
Ter vergelijking: Utrecht heeft 496 voertuigen, waarvan 149 elektrisch. "Het uitgangspunt voor ons eigen wagenpark is: elektrisch, tenzij het niet anders kan", licht een woordvoerder toe.
Stap voor stap
Groen, groener, groenst is de associatie met de gemeente Utrecht. De stad zet echt in op verduurzaming en afficheert zich als fietswalhalla. Utrecht weert diesels met een milieuzone en moedigt elektrisch rijden en deelvervoer aan. Parkeren wordt overal betaald en een nieuwe wijk als Merwede wordt autoluw.
De gemeente doet zelf ook haar best. Er rijden huisvuilwagens op groen gas, er zijn vier elektrische boten die afval ophalen en de gemeente heeft tientallen elektrische scooters en zeker honderd e-bikes.
Toch is volledige elektrificatie ook in Utrecht een kwestie van de lange adem. Niet alles kan zomaar per direct vervangen worden. Voertuigen moeten eerst afgeschreven zijn. Gemeenten geven aan dat ze bij vervanging zeker kijken naar elektrisch vervoer. Maar de kosten zijn hoog en de laad- en stroomcapaciteit beperkt.
Rijden op waterstof heeft de interesse gewekt van gemeenten. Utrecht heeft alvast een veegwagen op waterstof. Waterstof ziet de gemeente ook als een vorm van ‘elektrisch’, maar de echte ontwikkeling van deze manier van rijden is meer iets voor de (middel)lange termijn, laat een woordvoerder weten.
Ambitie
De ambitie van Utrecht is om zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval uiterlijk 2050, volledig klimaatneutraal te zijn. De gemeente wil dan volledig overgestapt zijn op schoon rijden. Utrecht blijft bij het inkopen ook kijken naar de eigen vaartuigen en dieselaggregaten.
Op dit moment loopt er voor de zwaardere voertuigen van de gemeente Utrecht een traject om deze deels emissieloos in te kopen. Dat is een vrij specifieke aanbesteding, want de speciale voertuigen moeten wel door de krappe straten in de Utrechtse binnenstad kúnnen rijden. Ze mogen dus niet te zwaar en groot zijn, ook om de werven niet te beschadigen.
"We moeten hierbij rekening houden met de afschrijftermijn van bestaande voertuigen en alles moet klaar zijn om emissieloze voertuigen te kunnen opladen, tanken en stallen", licht de gemeente toe.
Amersfoort
Amersfoort heeft heel wat minder auto's in eigen beheer dan grote broer Utrecht: dertien. Daarvan zijn er zeven elektrisch, twee hybride en vier wagens rijden op benzine. Zwaardere, specialistische voertuigen, zoals de huisvuilophaalwagens, zijn niet in beheer van de gemeente.
Als het gaat om duurzaamheid staart Amersfoort zich, zoals alle bevraagde gemeenten, niet blind op elektrisch rijden. "We proberen vooral ook te kijken of andere oplossingen - zoals deelvervoer - beter passen. Daarnaast wordt er gekeken naar alternatieven, zoals waterstofauto's."
Nog niet zo snel
Goede bedoelingen genoeg, maar in veel gemeenten gaat het echt nog niet zo snel met de verduurzaming van het wagenpark. Zeist heeft 25 voertuigen, waarvan twee elektrische en twee hybride. Voor dieselwagens wordt CO2 Saving Diesel gebruikt. Volgens de gemeente vermindert dit de uitstoot met ongeveer 90 procent.
Rhenen heeft 19 voertuigen, waarvan één elektrisch. Het gaat om een veegwagen. Elektrificatie van de zwaardere, specialistische voertuigen, zoals huisvuilwagens, zit er voorlopig nog niet in. Baarn heeft nog zes dieselauto's en ook in Bunschoten en Lopik is een schoon wagenpark een kwestie van geduld. Lopik wil wel, maar plaatst ook kanttekeningen: de levertijden zijn lang, de stroomcapaciteit beperkt.
Eemnes
Het wagenpark van Eemnes is - de buitendienst niet meegerekend - wel volledig elektrisch. "Al jaren", laat de gemeente trots weten De actieradius was bij de modellen uit 2015 wel een groot probleem. In de winter was 60 kilometer soms het maximum. Nu is dat een stuk beter. Bovendien zegt Eemnes zich bewust te zijn van haar voorbeeldfunctie: zo groen mogelijk rijden dus.
Toch zijn voor het elektrificeren van zwaardere voertuigen nog geen plannen in de gemeente. "Op het moment dat we voor vervangingskeuzes staan, gaan we uiteraard kijken naar de meest duurzame manier om dat te doen. Hierbij speelt wel natuurlijk een kosten-baten aspect."
Prestatieladder
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) helpt een handje bij de verduurzaming. De CO2-Prestatieladder is een systeem dat zorgt voor een duidelijk inzicht in de eigen 'voetafdruk', reductiedoelen en maatregelen. De VNG ondersteunt gemeenten die hiermee aan de slag gaan en doet zelf ook mee aan de prestatieladder.
Het gaat dan dus niet alleen om het wagenpark, maar ook om het optimaliseren van de klimaatinstallatie, lampen vervangen voor led-lampen, beschikbaar maken van laadpalen, duurzame criteria bij aanbestedingen en het stimuleren van treinreizen en verminderen van vliegreizen.
Nieuwegein
Nieuwegein heeft de ambitie om in 2040 energieneutraal te zijn. Ook de verduurzaming van het wagenpark maakt daar onderdeel van uit. Wanneer elektrisch rijden ook maar even mogelijk blijkt, kijkt de gemeente daar serieus naar. Toch zullen niet alle voertuigen geëlektrificeerd worden, is de verwachting. Waterstof is een optie voor met name voor kracht- en vrachtvoertuigen.
Nieuwegein heeft zestig voertuigen, nog los van de veegmachines en vuilniswagens. Van de auto's rijden er nog 21 op diesel, negen op aardgas en acht op benzine. De gemeente laat weten dat 22 wagens elektrisch zijn. Twee vrachtwagens zijn onlangs besteld. Er is gekeken om deze 'groen' uit te laten voeren, maar daar is vanaf gezien. "Deze voertuigen draaien ook in de gladheidsbestrijding en dan is 100 procent nog niet haalbaar."
VNG adviseert: samen optrekken
Vooral de laadinfrastructuur voor vrachtwagens is nog problematisch, geeft de VNG aan. Landelijk loopt de Nationale agenda laadinfrastructuur en de VNG denkt daarin mee. Met de toename van laadinfrastructuur zal de elektrificatie van gemeentelijke wagenparken makkelijker worden, verwacht de vereniging. De VNG adviseert gemeenten om samen op te trekken.
Houten
Houten heeft in totaal 22 voertuigen: een vrachtauto, vijftien bedrijfsauto’s en zes personenauto’s. Er zijn acht elektrische voertuigen, twee bedrijfsauto’s van de buitendienst en zes personenauto’s voor zakelijke ritten van medewerkers.
De huidige dieselvoertuigen van de gemeente worden getankt met CO2-besparende brandstof. De vrachtwagen van de buitendienst wordt in 2025 vervangen. "We onderzoeken of er een elektrische vrachtauto is waar wij onze werkzaamheden mee kunnen uitvoeren." Ook voor het vervangen van andere voertuigen kijkt Houten naar elektrisch.
Het legen van kliko’s en ondergrondse vuilcontainers heeft de gemeente Houten uitbesteed. De bedrijven die dit doen, rijden met wagens op LNG en HVO 20 diesel. "Op dit moment rijden er nog geen elektrische wagens. Het is de verwachting dat die in de nabije toekomst wel worden ingezet."
Veenendaal en Woerden
Veenendaal dan, een andere grote plaats in onze provincie. Er staan dertig voertuigen in de gemeentelijke garage. Op dit moment zijn er vier elektrisch en er komen er nog vier bij binnenkort. En hoe zit het met de grote specialistische voertuigen? "Het zwaarst zijn onze trekker en shovel en als deze voor vervanging in aanmerking komen en er is iets wat we kunnen doen met onze werkzaamheden met een elektrische variant dan zullen we dat zeker overwegen."
Oudewater en Woerden doen het niet gek binnen hun gemeentelijke samenwerking. Ze hebben in totaal tien auto's waarvan negen elektrische en één op benzine. De onlangs aangeschafte huisvuilwagens in Woerden en Oudewater zijn hybride en er zijn dertien elektrische fietsen beschikbaar voor medewerkers. Ook zijn er vier e-bikes voor de boa's.
Nieuwe voertuigen worden elektrisch aangeschaft, laat Woerden weten. Bij het reduceren van de gemeentelijke CO2-footprint kijkt de gemeente niet alleen naar het wagenpark, maar ook naar de openbare verlichting, het vastgoed en de gemeentelijke huisvesting.
Op koers
De hamvraag is: halen gemeenten de klimaatdoelen? "De uitrol verloopt over het algemeen voorspoedig en voorziet in een tijdige invoering gelet op de klimaatdoelen", stelt de VNG. De vereniging zegt echter geen zicht te hebben op de elektrificatie van wagenparken van individuele gemeenten.
