Succes Oranjeleeuwinnen werd hard bevochten door voorgangsters: 'Symbool van doorzettingsvermogen'

Mini, want veel materiaal van de geschiedenis van het vrouwenvoetbal is er niet. En van hoe voetbal in de media werd vastgelegd nog minder. Terwijl dat een geschiedenis is van toch al ruim een eeuw in Nederland. Veel van het materiaal dat er is komt uit (of ligt nog in) privécollecties. Een terugblik op enkele keerpunten in de geschiedenis van het vrouwenvoetbal, en herinneringen aan andere tijden.

In het jaarboek van de KNVB, van het seizoen 1936-1937, stond een uitgebreid verhaal over ‘voetbal voor dames’. Hoewel er teams op het veld actief waren, was er vanuit het bestuur van de KNVB weinig erkenning voor hun inspanning, blijkt uit deze bron. Hier komt de vastberadenheid en vindingrijkheid van vrouwen om te zorgen dat ze konden voetballen al duidelijk naar voren.

Op 11 januari 1955 schreef het Utrechts Nieuwsblad over de oprichting van een vrouwenvoetbalclub, waarvoor grote belangstelling was. Wel zestig meisjes reageerden op de oproep. De dag erna, op woensdagavond 12 januari 1955 kwamen ze allemaal bij elkaar in café-restaurant ’t Kalfje, en werd de eerste vrouwenvoetbalclub Herbido (vernoemd naar de clubs Hercules, Bilthoven en DOS) officieel opgericht.

Op 23 september speelde het Nederlands elftal de eerste internationale wedstrijd, tegen West-Duitsland. Dat moest buiten de KNVB om, want de bond erkende vrouwenvoetbal toen nog niet. Lenie van der Jagt maakte daarbij een historische treffer: het eerste doelpunt van het Nederlands vrouwenelftal, als jongste international ooit. Lenie was slechts 14 jaar oud tijdens haar debuut in het Nederlands elftal. Ze speelde op haar vaders voetbalschoenen met kranten erin.

De Utrechtse Gien van Maanen keepte voor het elftal. Twee pronkstukken in de expositie komen bij haar vandaan. Het eerste is een plakboek dat ze had gemaakt, met plaatjes van voetballers erin. Waar jongens al veel voorbeelden hadden – 'ik wil net zo goed worden als Abe Lenstra' - had Gien van Maanen niemand om naar op te kijken. "Ze had in haar plakboek allemaal mannetjes geplakt. De hoofden heeft ze vervangen door vrouwenhoofden en op deze manier creëerde ze haar eigen voorbeelden", vertelt sporthistoricus Jurryt van de Vooren. Hij hielp mee met het samenstellen van de expositie.

Het tweede is het paar voetbalschoenen van een andere speelster, die Van Maanen ook heeft bewaard. Het opvallende aan deze schoenen? Ze zijn van plastic, omdat zij geen geld had voor leren schoenen. Als spelers die al hadden, waren het afdankertjes van familieleden, zoals die van Lenie, met kranten erin.

"Ze regelden alles zelf - van het veld tot materialen tot tegenstanders. Het laat zien hoe moeilijk het toen was, maar voor mij staat het vooral ook symbool voor het doorzettingsvermogen en de wil om te voetballen", vertelt Van de Vooren. "Heel ontroerend en erg creatief."

Het Oranjeshirt dat erboven hangt, vol handtekeningen van de Oranjeleeuwinnen, laat het contrast zien. "Een modern wetenschappelijk ontwikkeld shirt van het huidige Nederlandse elftal en daaronder voetbalschoenen van plastic."

In aanloop naar de wedstrijd tussen Nederland – België sprak het Algemeen Dagblad met de Nederlandse international Ellen Popeyus. In dit artikel werd haar de minder nette vraag gesteld: "Wie gaat kijken komt zeker 44 deinende vrouwenbillen te zien en 44 wippende borsten, is het niet?" Ellen reageert koeltjes met "ach natuurlijk, die zijn er ook".