Emotionele herdenkingen slavernijverleden in Amersfoort en Utrecht: 'Belang excuses is niet te onderschatten'

Eén van de donkerste kanten van de menselijke geschiedenis, zo typeerde Dijksma in haar toespraak de periode dat er in Nederland, en dus ook Utrecht, sprake was van slavenhandel. "Slavernij is niet minder dan een belediging voor de mensheid. Een aantasting van de menselijkheid. Een schending van de universele mensenrechten. Het recht om een vrij mens te zijn."

In het Griftpark onthulde ze niet veel later een monument. "De kracht die dit uitstraalt, de centrale ligging in de stad: we kunnen er niet omheen. En dat is precies de bedoeling." Het monument staat voor kracht, moed en trots. Om het slavernijverleden te herdenken, kondigde de gemeente Utrecht eerder vandaag al aan voortaan op 30 juni de vlag halfstok te hangen. Vorig jaar februari bood de stad Utrecht al haar excuses aan.

Ook in Amersfoort werd ruim stilgestaan bij de donkere periode in zeventiende, achttiende én negentiende eeuw. Precies 150 jaar geleden werd slavernij in Nederland afgeschaft. "Tot 1828 werden tot slaaf gemaakten door de wet niet gezien als personen, maar als roerende goederen", blikte Oosters in zijn speech terug. "Goederen die gekocht en verkocht konden worden. Goederen die winstgevend moesten zijn."

In de uren voorafgaand aan zijn toespraak, werd onder andere een zogenaamde diversiteitsoptocht richting De Nieuwe Stad georganiseerd. Hierbij liepen nazaten voorop. Vol trots zongen zij nummers van hun land en voorouders. Ray en Sheila Landveld, allebei nazaten van tot slaaf gemaakten, willen vooral vooruitkijken. "Wat gebeurd is, is gebeurd. We moeten samen, terwijl we elkaar in de ogen kijken, kijken waar we naartoe gaan."

Ook Oosters benadrukte dat de excuses er niet meteen voor zorgen dat alles vergeten en vergeven is. "Dit deel van onze geschiedenis hebben we weggemoffeld. Laten we alsjeblieft onze ogen opendoen en ons openstellen voor ons verleden. Ons onderbelichte slavernijverleden is als een scherp potlood dat diep doordrukt in een stapel papier."

Nadat de commissaris van de Koning zijn speech afsloot, steeg er luid applaus steeg op uit de tent vlakbij de oude Prodentfabriek. Zijn woorden maakten overduidelijk indruk op het aanwezige publiek. In totaal waren er zo'n tweehonderd mensen aanwezig, velen van hen gekleed in kleurrijke, traditionele kleren.

Zag ook burgemeester Lucas Bolsius, die op zijn beurt ook nog het woord nam. "Het belang van excuses is niet te onderschatten. Iedereen draagt een deel van deze ingewikkelde geschiedenis bij zich. Ook onze stad heeft verdiend aan de slavernij, daarom is herdenken ongelofelijk belangrijk."

In Utrecht werden woorden met veelal dezelfde, emotionele strekking uitgesproken. Dijksma was zichtbaar verheugd met het imposante Keti Koti-monument, maar ook zij benadrukte dat hiermee het boek nog niet gesloten is. "Met dit monument is er nu een plek om te herdenken. Het roept ons ook op om te blijven strijden, door te gaan en niet op te geven."

Eind vorig jaar bood premier Rutte namens de Nederlandse staat excuses aan voor het slavernijverleden. Niet alleen Utrecht, maar ook Amsterdam en Rotterdam voegden zich daarbij. Vorige maand werd bekend dat de gemeente Amersfoort een onderzoek instelt naar haar eigen rol in het slavernijverleden.