Kan theater de voor- en tegenstanders van windmolens verbroederen?

In de voorstelling 'Wind' van toneelgroep Jan Vos is de energietransitie een bron van oplopende spanningen. In een grote tent op een boerenerf in Haarzuilens stapt de toeschouwer vanaf dit weekend de gespannen sfeer in het dorp Burgerveen binnen. In die gemeenschap komt oud zeer omhoog, willen windboeren maximale winst en blijken inspraakprocedures een wassen neus. Toch is het een komedie.

Bischoff: "Het is echt een stuk met humor, er is wat te lachen. Zo komt er wat lucht in dit onderwerp, dat ook wel erg gepolariseerd is. Ik heb heel erg geprobeerd al die verschillende belangen niet te bagatelliseren en dan zie je dat het best wel een ingewikkeld onderwerp is. Want je kunt heel makkelijk denken 'zeur niet zo' als er ergens een windpark komt en mensen in verzet komen. Maar als je bij zo'n ding komt... die zijn gigantisch joh."

Toneelschrijver Tjeerd Bischoff heeft zich laten inspireren door de gaswinning in Groningen en hoe de overheid is omgegaan met de Drentse veengebeiden. "Ik weet niet of je daar iets van weet, hoe daar in het verleden met die veenkoloniën en Groningen is omgegaan? Maar provincies en gemeenten zijn daar echt overrulled." Daardoor is er groot wantrouwen ontstaan tegen de overheid, zegt de schrijver. "In Groningen en Drenthe is ruimte, dus laat de energietransitie maar komen zou je zeggen. Maar de protesten tegen windmolens in de veengebieden liepen uit de hand. Dat werd echt heel grimmig."

Bischoff verzamelde allerlei verhalen en voorbeelden uit de actualiteit en verwerkte dat in de voorstelling. Van een bed and breakfast-eigenaresse die verrast wordt door een windmolen op het weiland van haar buurman tot discussies tussen ouders (tegen) en kinderen (voor: "Het gaat om onze toekomst.").

Acteur Helmert Woudenberg vertolkt verschillende rollen in de voorstelling. In een van de rollen is hij een ondernemende boer, die een ander grond afhandig wil maken. "Ik ben eigenlijk wel een patser. Iemand die met twee ton in het vliegtuig stapt om ergens aan de andere kant van de wereld een minister om te kopen. Die rol is trouwens gemodelleerd naar een bestaand persoon." Wie diegene is, willen de schrijver en acteur niet prijsgeven.

Woudenberg: "Wij houden ervan om het publiek op te zoeken en op dramatische wijze dit soort thematiek te delen. Op een zinnige manier, vanuit allerlei gezichtspunten die er zijn. Het is niet zozeer een discussiestuk dat we spelen, het is een verhaal. Hoe gaat de gemeenschap om met het milieu? Met die windmolens? Hoe gaat de regering ermee om? Wie heeft er baat bij? We vergroten dat natuurlijk uit in bizarre situaties, dus het is niet helemaal naar waarheid."

De voorstelling is tot en met 1 juli te zien in Haarzuilens en op sommige speeldagen is er een talkshow. Daar gaan betrokkenen uit de provincie Utrecht met elkaar in gesprek. Bischoff: "Het fijne van toneel vind ik dat mensen bij elkaar komen. Er komen straks voorstanders kijken, tegenstanders, mensen die er verschillende ideeën over hebben. Samen maken zij hier dit verhaal mee. Dat vind ik iets bijzonders."

Kiest de theatermaker dan helemaal geen kant? Bischoff: "Nou, we kiezen eigenlijk wel de kant van het klimaat. Maar we zijn tegelijkertijd ook een beetje tegen de overheid, eigenlijk. Zoals ze dat in het verleden in Groningen en Drenthe hebben gedaan, moet ons nu bespaard blijven. Dat zijn voorbeelden van hoe het niet moet."