Woningen sluiten na dreiging wordt makkelijker: 'Belangrijk instrument voor burgemeester'

"Het is een wetswijziging die heel lang is blijven liggen, ik meen dat het wel zes jaar geleden is dat de eerste initiatieven hiervoor werden ontplooid", zegt hoogleraar Algemene Rechtswetenschap Jan Brouwer en gespecialiseerd in vraagstukken over openbare orde en veiligheid. Als er iemand is die de complexiteit rond het sluiten van woningen de afgelopen jaren op de voet heeft gevolgd, dan is hij het wel. "In het verleden heb ik me hier namelijk heel erg druk om gemaakt."

De juridische grondslag voor het sluiten van een woning na bijvoorbeeld een beschieting is volgens Brouwer nooit passend geweest. Het beperken van andere grondrechten mag in beginsel namelijk niet met een noodbevel. "Je maakt inbreuk op een grondrecht, in dit geval het huisrecht. Dat is een onderdeel van het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Anderzijds heb je als gemeente ook de plicht om omwonenden te beschermen. Dat is een veel zwaarder grondrecht, namelijk het recht op leven."

Brouwer schreef zijn kritiek op het gebruik van het noodbevel eerder op in een tijdschrift over rechtspraak en bestuursrecht. "Een collega en ik hebben toen gezegd: laat bij het inzetten van het noodbevel goed zien in wat voor een spagaat je zit als burgemeester, dus dat je enerzijds geen inbreuk mag maken op het individuele recht van een bewoner, maar anderzijds ook de plicht hebt om het leven van omwonenden te waarborgen. In dat geval mag je het zwaardere grondrecht de voorkeur geven. Maar ook daarvan hebben we altijd gezegd: dit kan eigenlijk niet. Daarom wordt nu ook gestemd over een wetswijziging."

Het nieuwe wetsvoorstel kent twee bevoegdheden, namelijk de mogelijkheid om een woning te sluiten die met geweld bedreigd wordt of waar al geweld op is toegepast, en de bevoegdheid om een woning te sluiten waar wapens zijn aangetroffen die een gevaar vormen voor de openbare orde. "Het is een belangrijke toevoeging aan het instrumentarium van de burgemeester", zegt Brouwer. "Maar het is ook wel ingrijpend. In feite werkt het strafrecht gewoon niet goed. Dit is niets anders dan strafbare feiten aanpakken, maar dan met behulp van het bestuursrecht."

Komt de burgemeester met deze nieuwe wet niet te veel op de stoel van de criminaliteitsbestrijder te zitten? Brouwer vindt van niet. "Het gaat uiteindelijk om de bescherming van omwonenden. Een sluiting heeft ook z'n repercussies op de criminaliteit, maar dat is het eigenlijk niet. Als een woning wordt beschoten, heb je als burgemeester de verantwoordelijkheid om je burgers te beschermen."

Op een later tijdstip stemt ook de Eerste Kamer nog over de wetswijziging. Pas daarna is de aangepaste wet van kracht.