'Gluren' of besturen? Dit doen de Utrechtse burgemeesters op Twitter

© RTV Utrecht
Utrecht - In Utrecht zitten weinig burgemeesters zo ijverig te twitteren als Sjors Fröhlich van Vijfheerenlanden. Deze week is hij beschuldigd van ambtsmisbruik door een inwoner omdat op zijn digitale profiel het burgemeesterschap zou botsen met zijn persoonlijke leven. Een Twitterstorm(pje) ontstak. Wat overblijft zijn de vragen: wat doen 'onze' burgemeesters eigenlijk op Twitter en wat zijn de spelregels?
Van de 26 Utrechtse burgemeesters hebben 25 een actief Twitteraccount. Op papier althans, want de verschillen zijn groot. Een van de 26 doet helemaal niet mee. Of beter gezegd, deed. Frans Backhuijs was tot vorige week burgemeester van Nieuwegein en heeft in zijn jaren als burgervader nooit een profiel aangemaakt: "Hij koos ervoor om zich niet actief op sociale media te bewegen", laat een woordvoeder weten.
De voormalig burgemeester is daarmee de uitzondering en heeft zich nooit in een beperkt aantal tekens uitgedrukt. Alle andere burgemeesters hebben wel ooit een Twitterprofiel aangemaakt en plaatsen geregeld berichten op hun tijdlijnen. De meesten doen dat sinds 2009/2010. Na een korte analyse van RTV Utrecht blijken dat de jaren waarin de meeste huidige burgemeesters (16 van hen) hun account hebben aangemaakt.
Burgemeester Patrick van Domburg van IJsselstein meldde zich in 2009 aan bij het platform, dat tegenwoordig in handen van Elon Musk is. "Toen was ik nog wethouder in Zoetermeer en ik vond dat ik dat moest inzetten om te laten zien wat er gebeurt." Van Domburg doet dat nog steeds en heeft al heel wat platforms versleten ("Hyves, ken je dat nog?"). Een goed bericht moet wel nieuwswaarde hebben, zegt hij: "Bijvoorbeeld een jarig echtpaar. Of het moet met mijn portefeuille Veiligheid te maken hebben. Laatst was er bijvoorbeeld een brand. Dan is het ook voor mij logisch om te reageren."
Ik maak er vooral gebruik van om te 'gluren' zoals ze dat in die termen noemen geloof ik
Maarten Divendal, burgemeester De Ronde Venen
Maar echt veel volgers hebben de meeste burgemeesters niet. Hun invloed lijkt op dit platform dan ook beperkt tot een paar honderd tot enkele duizenden volgers. Een paar voorbeelden: Ap Reinders is burgemeester van Stichtse Vecht (ruim 65.000 inwoners) en heeft 1540 volgers. Gert-Jan Kats van Veenendaal (ruim 68.000 inwoners) heeft na dertien jaar Twitteren 3708 volgers weten te interesseren. Petra Hartskamp (op Twitter sinds 2011) van Montfoort heeft 427 volgers, haar laatste tweet verstuurde ze alweer enige tijd geleden op 2 september 2016. Dat was een retweet.

Twee volgers, twee accounts

Een burgemeester die opvalt vanwege het aantal volgers is Maarten Divendal van De Ronde Venen, twee heeft hij er: "Ik maak er vooral gebruik van om te 'gluren' zoals ze dat in die termen noemen geloof ik. Maar ik gluur niet echt hoor." En er valt nog iets op: het profiel van Divendal is afgeschermd. Om zo de verwachting te temperen dat hij zelf ooit iets gaat plaatsen, is de uitleg. "Ik zie echt wel de waarde van actief communiceren, maar ik doe dat altijd uitgebreid in ons huis-aan-huisblad waar ik een rubriek in heb."
Maarten Divendal heeft twee accounts
Maarten Divendal heeft twee accounts © RTV Utrecht
Wat Divendal niet weet, tot RTV Utrecht hem belt, is dat er een tweede Twitterprofiel van hem in gebruik is: "Twee profielen? Oh, dan is er vast iets fout gegaan. Dat is heel bijzonder en ik weet ook niet hoe dat tot stand is gekomen. Maar misschien moet ik ze ook maar eens verwijderen, dat zou zo gek niet zijn."

Wie heeft de meeste?

Twee burgemeesters hebben wel een serieuze club volgers. Sjors Fröhlich is veruit de meest actieve 'Twittervader'. Hij heeft meer dan 11.000 volgers maar valt vooral op door zijn stroom aan berichten. Bijna dagelijks, vaak op meerdere momenten, deelt hij waar hij mee bezig is of wat hij belangrijk vindt. De berichten zijn zakelijk en gaan veelal over burgemeesterszaken, maar soms is het humoristisch bedoeld. Daarbij de moeilijkheid dat online humor niet altijd goed wordt begrepen. Wat heeft de inwoner van Vijheerenlanden bijvoorbeeld aan een Tweet met een T-shirt? Aan een interview over zijn Twittergedrag wil Fröhlich niet meewerken.
Burgemeester Frölich laat een T-shirt zien
Burgemeester Frölich laat een T-shirt zien © RTV Utrecht
Het grootste account is van de Utrechtse burgemeester Sharon Dijksma. Wat zij typt, komt direct op de tijdlijnen van 35.700 volgers. Ze beheert haar kanaal zelf, vertelt een woordvoerder: "Ze maakt haar eigen afwegingen over wat ze plaatst of niet, we hebben daar eigenlijk geen beleid op. Wel zijn het vaak werkgerelateerde berichten om te laten zien waar ze is, wat ze doet en met wie ze spreekt." Dijksma is als burgemeester van een grote stad iemand van wie de agenda erg vol is. Waar haalt ze de tijd vandaan? "Ze plaatst haar berichten wanneer jij en ik ook even naar de telefoon grijpen, onderweg bijvoorbeeld."
Dijksma heeft de meeste volgers
Dijksma heeft de meeste volgers © RTV Utrecht
Van Domburg en vier andere burgemeesters hebben hun aantal volgers wel zien afnemen. In twee jaar tijd heeft de IJsselsteinse burgervader er 27 zien vertrekken. Ook Ruud van Bennekom (Bunnik), Rob Metz (Soest), Gerlof Bouwmeester (Leusden) en Petra van Hartskamp (Montfoort) hebben tientallen volgens minder. Van Domburg lacht erom: "Haha, het valt nog binnen de marges, bij een halvering moet ik mij pas zorgen maken. Dit is wat mij betreft te verklaren door de afname van Twitter door velen."

Social media als venster op de gemeente

Burgemeesters op sociale media zijn vooral ambassadeur van hun gemeente. Frits Naafs van gemeente Utrechtse Heuvelrug laat graag de mooie plekken in zijn gemeente zien, Koos Janssen van Zeist gebruikt zijn profiel om maatschappelijke organisaties onder de aandacht te brengen. "Er zijn eigenlijk geen regels voor", zegt Patrick van Domburg van IJsselstein. "De ene zal meer zakelijke berichten delen, de andere meer sociale. Maar, en dat is belangrijk, sociale media moeten wel bij je passen. Het moet geen belasting worden of gedwongen zijn."

Overheidsorganisaties werken vaak met gedragscodes en gebruiksregels voor sociale media. Burgemeesters gebruiken sociale media om de dialoog met inwoners aan te gaan, wel zijn er risico's aan gebonden. Dit zijn de richtlijnen voor Twitterende burgemeesters:

  • Je bent zelf verantwoordelijk. Bij twijfel, plaats dan geen bericht.
  • Blijf alert bij het mixen van je persoonlijke leven met je zakelijke activiteiten.
  • Geef nooit vertrouwelijke informatie van provincie, gemeente of waterschap.
  • Realiseer je dat internet blijvend is; gegevens blijven altijd vindbaar.
  • Leg vast wat je doet als je de overheid vertegenwoordigt; online verklaringen hebben ook juridische gevolgen, net als dat bij de traditionele media het geval is.
  • Reageer niet impulsief op elk bericht.

    Bron: Handreiking integriteit van politieke ambtsdragers bij provincies, gemeenten en waterschappen 2021

Alleen commerciële gedachten achter een tweet zijn niet chic, vindt van Domburg. Wel is er een Utrechtse burgemeester die zich daar aan waagt. Althans, dat zou je op het eerste oog zeggen. Danny de Vries van Oudewater is sinds november 2020 burgemeester, maar eerder dat jaar bracht hij een boek uit over de vuurwerkramp in Enschede, waar hij getuige van was. Op zijn Twitterprofiel is een bericht vastgezet, oftewel 'Pinned', dat het boek promoot.
Danny de Vries zit sinds 2009 op Twitter: "Toen was ik ondernemer, communicatiedeskundige, en het is een leuke manier om te laten zien waar je mee bezig bent." De Vries zegt dat hij wel anders is gaat Twitteren sinds hij burgemeester is. "Wij moeten mensen samenbrengen, zichtbaar zijn, een boegbeeld zijn. Je profileert het ambt, maar ook de mensen en organisaties waar je mee in aanraking komt. Ik vul het informeel in, dat is de toegevoegde waarde."
Het twitterprofiel van Danny de Vries
Het twitterprofiel van Danny de Vries © RTV Utrecht
Zijn vastgemaakte bericht met het boek over de vuurwerkramp staat er nog altijd. De Vries maakte de ramp van dichtbij mee en filmde de beelden van de explosie die in journaals over de hele wereld zijn uitgezonden. Ook overleed een van zijn vrienden: "Eigenlijk staat het nog zo omdat ik geen beter alternatief heb. De vuurwerkramp blijft voor mij een zwakke plek. Dat ik dat heb meegemaakt verklaart ook waarom ik de de dingen doe, die ik doe. Het boek heb ik helemaal zelf gemaakt en er zijn nog altijd veel mensen die mij benaderen over de vuurwerkramp. Het boek geef ik ook regelmatig gratis weg."