De worsteling van instanties met overlast bij Utrechtse schouwburg: 'We missen afspraken over harddrugs in de stad'

Als Olaf Harryvan (21) maandagmiddag aankomt bij studentenvereniging Unitas op het Lucasbolwerk stuit hij op een opvallend tafereel. "Er zat een vrouw messen te verkopen. Ze lagen netjes in zo'n kokssetje. Er zaten een paar mensen omheen die zowel cash als drugs boden", vertelt hij. "De messen waren ongeveer zo groot", zegt hij met z'n handen zo'n 20 centimeter uit elkaar. "We zijn best wat overlast gewend hier, maar het rijst nu wel echt de pan uit."

"Er worden vaak fietsen gestolen. Er was laatst een ouderdag met zo'n driehonderd ouders die op bezoek waren en toen braken er gevechten uit tussen de daklozen. Dat zorgt ook voor een schrikeffect. Openbaar harddrugsgebruik is hier ook geen verrassing meer. Dezelfde dag dat er messen werden verkocht, zat er ook een vrouw uit een glazen pijp te roken. Dat is niet eens meer in het park, maar in de portieken of onder de balkonnetjes als het regent", somt Olaf op.

De student heeft de overlast flink zien toenemen en diezelfde conclusie wordt getrokken door de politie en de gemeente. Maar een oplossing vinden is niet eenvoudig. De groep overlastgevers is de afgelopen maanden ruim verdubbeld. "Een groot gedeelte van de overlastgevers bestaat uit nieuwe gezichten van buiten de stad. Met deze groep moet opnieuw de verbinding worden aangegaan voor mogelijke hulpverlening en het stellen van grenzen met betrekking tot het maken van overtredingen", laat een politiewoordvoerder weten. Een woordvoerder van de gemeente geeft aan dat de nieuwe gezichten moeilijker te bereiken zijn voor zorginstellingen en sommigen elke vorm van zorg weigeren.

Naar aanleiding van klachten van omwonenden, ondernemers en studentenverenigingen hebben de gemeente en de politie beide twee koppels vrijgemaakt om tijdens de late diensten te focussen op de overlastlocaties in de stad. Maar door een tekort aan agenten is het lastig om meer middelen in te zetten. "Beschikbare (politie)capaciteit is constante zorg. In prioritering in reeks van incidenten niet alleen bij het Lucasbolwerk, maar ook stadsbreed én in combinatie met de schaars beschikbare capaciteit", zegt de politiewoordvoerder.

Om de problemen aan te pakken, wil Dijksma ook een verbod om harddrugs op straat te gebruiken. In veel andere gemeenten is dat al verboden, maar in Utrecht nog niet. "En dat weet men", zei Dijksma tijdens het vragenuur.

De Tussenvoorziening zou als hulpverlenende organisatie erg blij zijn met een dergelijk verbod. "Dat is wat we missen, een afspraak in de stad om geen harddrugs te gebruiken", zegt bestuurder Guusta van der Zwaart. "Dat kan ons heel goed helpen om aan te geven dat het niet hier mag, maar wel daar." Ze beschrijft het als mooie aanleiding om mensen met problemen naar binnen te halen bij de zorginstellingen. "Dan kunnen we kijken wat er nodig is, want dat gaat niet in een grote groep in een park."

Van der Zwaart denkt dat de kans op succes het grootst is als de problemen van verschillende kanten wordt aangepakt. Ze noemt het belang van veldwerk, voldoende plekken waar mensen naartoe kunnen voor hulp en ondersteunende regels zoals een verbod op harddrugs.

Ook Dijksma benadrukt tijdens het vragenuur dat de juiste zorg belangrijk is om het probleem op te lossen. “Ook aan de zorgkant moeten we alles op alles zetten om mensen binnen de zorgvoorzieningen te krijgen", zegt ze. De gemeente heeft intensief contact met zorginstellingen om dat voor elkaar te krijgen. "Alleen repressie is nooit het antwoord. Maar we hebben het wel nodig."

Als oud-wethouder kent Hans Spekman de dilemma's van de gemeente als geen ander. Hij beet zich vast in het onderwerp in de jaren negentig en zette zich in om de overlast bij de 'junkentunnel' bij Hoog Catharijne aan te pakken. "In dwang geloof ik eigenlijk niet. Dan krijg je meer opstandigheid en het probleem wordt iedere keer verplaatst", zegt hij. "Ik denk dat je vooral het gesprek met ze aan moet gaan, ze een alternatief aanbieden. Investeren in de zorgkant."

Ook student Olaf heeft nagedacht over oplossingen voor het probleem. "Ik geloof zelf niet zo in een hardhandige aanpak. Ik denk dat het dieper aangepakt moet worden. Maar ik zou het eerlijk gezegd niet weten, ik denk dat heel veel mensen met hun handen in het haar zitten", aldus Olaf.