Utrechts burgerberaad over jaarwisseling is niet voor de bühne: 'Alle uitvoerbare adviezen nemen we over'

Een groep gelote Utrechters brengt bij een burgerberaad advies uit dat, mits het haalbaar is, ook echt wordt overgenomen. Daarmee is er meteen een groot verschil met veel burgerberaden die eerder zijn gehouden, waarbij de politiek de adviezen uiteindelijk niet heeft overgenomen.

"De enige reden waarom een advies mag worden afgeschoten, is als het juridisch, financieel of praktisch niet haalbaar is", zegt wethouder Eva Oosters. Als de gemeenteraad akkoord gaat met het voorstel, is Utrecht de eerste grote stad in Nederland die inwoners laat beslissen over de hoe de jaarwisseling 2024-2025 eruit gaat zien.

Het burgerberaad is een redelijk nieuwe vorm van democratie. Eén van de belangrijkste voorwaarden is dat de deelnemers een goede afspiegeling zijn van de bevolking. De honderd deelnemers worden daarom geloot en er staat een vergoeding tegenover van 400 a 500 euro. Voor die loting krijgen 2000 mensen een uitnodiging op de mat, zodat er genoeg keuze overblijft om een representatieve groep samen te stellen.

"We bellen er ook achteraan, en gaan langs de deuren, om toch te zorgen dat je ook echt zo'n groot mogelijke groep Utrechters over zo'n thema spreekt, en het een diverse groep is, dus dat nemen we heel serieus", voegt Oosters toe. Daarnaast worden ook tijdens het burgerberaad zoveel mogelijk obstakels ontnomen: "bij de bijeenkomsten wordt eten geregeld, is een tolk aanwezig, en wordt kinderopvang beschikbaar gesteld." Onder begeleiding van een onafhankelijke gespreksleider kan iedereen in het burgerberaad zijn mening laten horen over een kwestie waar bestuur en politiek niet zelf uitkomen.

Sowieso komen er veel meer Utrechters in aanmerking om hiervoor te worden uitgenodigd dan die bijvoorbeeld kunnen stemmen. Het voorstel is om Utrechters vanaf 14 jaar uit te nodigen. Er is alleen één uitzondering: ambtenaren, gemeenteraadsleden, wethouders en burgemeesters zijn uitgesloten.

Utrecht loopt in de voetsporen van andere gemeenten die met meer en minder succes burgerraden hebben georganiseerd. Zeist heeft haar eerste burgerberaad in 2021 georganiseerd, met succes. 40 voorstellen van 150 Zeistenaren werden aangenomen om de begroting sluitend te krijgen. Ook dit jaar wordt daar weer een burgerberaad georganiseerd, met hetzelfde doel als Utrecht: "Een jaarwisseling waar we ons met elkaar op kunnen verheugen".

Maar het ging niet overal vlekkeloos. In Amsterdam was bijvoorbeeld te weinig tijd en budget om het écht goed te laten werken. Daar heeft Utrecht van geleerd, zegt Oosters: "Dit wordt één van de eerste burgerraden die bijna voldoet aan alle eisen van het boekje, met het juiste budget, genoeg tijd en een concreet onderwerp dat voor elke burger relevant is."

Oud en Nieuw is al lange tijd een punt van discussie, wat het volgens de wethouder des te geschikter maakt voor een burgerberaad: "Het is een jarenlange traditie waar heel veel Nederlanders een mening over hebben, en het is een avond die enorm tot de verbeelding spreekt." Daarom is de hoop dat een burgerberaad dé manier is om een viering te organiseren waar heel Utrecht achter staat. Oosters: "En het is heel concreet, met bijvoorbeeld ook de vraag of een vuurwerkverbod een middel is dat we daarvoor kunnen inzetten of niet."

Als de gemeenteraad instemt met het voorstel, hoopt de gemeente in het najaar te starten met het eerste burgerberaad. Maar dat zal niet op tijd zijn voor de komende jaarwisseling. Er wordt dus beslist over de jaarwisseling van 2024/2025. Dat is als het aan Oosters ligt overigens maar het begin, "maar we willen juist dat de stad zelf beslist waar het tweede burgerberaad over moet gaan."