Utrecht blijft afwijken van de wet en zet versoepeld bijstandsregime voor jongeren voort
Utrecht - Werkzoekende jongeren in Utrecht kunnen nog steeds direct aanspraak maken op een bijstandsuitkering. Daarmee blijft de gemeente afwijken van de Participatiewet. Die wet schrijft voor dat jongeren pas na vier weken een uitkering kunnen aanvragen.
De gemeente begon eind 2021 bij wijze van proef met het huidige beleid. Aanvankelijk zou het nieuwe beleid voor een jaar gaan gelden en daarna worden geëvalueerd. De gemeente besloot de evaluatie met een paar maanden uit te stellen omdat ook de Participatiewet wordt hervormd.
Participatiewet wordt niet langer afgewacht
Wethouder Linda Voortman laat nu weten dat de evaluatie inmiddels binnen is en dat de hervormingen van de Participatiewet niet langer worden afgewacht. Het soepele regime blijft gehandhaafd. Naast het afschaffen van de zogeheten zoektermijn van vier weken mogen Utrechtse jongeren tot 27 jaar daardoor ook tot maximaal 246 euro inkomsten uit vrijwilligers- of deeltijdwerk blijven bijverdienen naast hun uitkering.
Volgens de gemeente ziet het overgrote deel (80 tot 90 procent) van de jongeren de bijstand als laatste redmiddel. De drempel om bijstand aan te vragen werd voorheen vaak als hoog ervaren, ook vonden jongeren de aanvraagprocedure onduidelijk. De gemeente vreesde dat jongeren die de bijstand wel nodig hadden hun aanvraag niet zouden doorzetten. Schulden en psychische problemen zouden daardoor kunnen verergeren. Ook konden de jongeren buiten beeld raken bij de gemeente.
De gemeente concludeert na de evaluatie ook dat het toepassen van de inkomstenvrijlating een positief effect heeft op de jongeren. Ze geven aan dat de extra inkomsten nodig waren om in hun levensonderhoud te voorzien of om schulden af te lossen. Ook zorgt werken voor meer sociale contacten en een gevoel van voldoening. "Indien er geen inkomstenvrijlating was toegepast, was het onwaarschijnlijk geweest dat een aantal van de jongeren naast de bijstand was gaan werken", schrijft Voortman aan de gemeenteraad.
'Geen ongewenste effecten voor de gemeente'
Voortman schrijft ook dat het afschaffen van de zoektermijn en het toepassen van de inkomstenvrijlating niet tot ongewenste effecten voor de gemeente hebben geleid. Zo constateerde de gemeenten geen grote toename in de bijstand van jongeren met een relatief korte afstand tot de arbeidsmarkt.
In de evaluatie wordt wel duidelijk dat de situatie van vóór de proef lastig te vergelijken is met de periode daarna. Vooral 2021 en 2022 zijn lastig met elkaar te vergelijken door de coronamaatregelen, onder meer omdat er in 2021 meer lockdowns waren en een voor jongeren populaire werkgever als de horeca grotendeels was gesloten. Toen de meeste maatregelen waren opgeheven, ontstond juist een grote krapte op de arbeidsmarkt.
'Jongeren niet langer achtergesteld'
"Ik ben blij dat we met onze werkwijze jongeren niet langer achterstellen ten opzichte van volwassenen en hen op gelijkwaardige manier behandelen", zegt Voortman. "Iedereen moet mee kunnen doen en bestaanszekerheid hebben. Voor hen die dat nodig hebben bieden we een vangnet én perspectief."
De gemeente zegt door te willen gaan met het huidige beleid tot de wet wordt gewijzigd. Wanneer de Participatiewet wordt hervormd, is nu nog niet duidelijk. De verwachting is dat een wetswijziging op zijn vroegst in 2025 in kan gaan.
