OM: Zembla-journalist ten onrechte als verdachte aangemerkt, UMC Utrecht zat verkeerd

Van der Ham deed namens Zembla, een actueel documentaireprogramma van de omroep BNNVARA, onderzoek naar misstanden in het UMC Utrecht. In april 2018 wilde hij filmen bij een openbare lezing in het ziekenhuis over patiëntveiligheid. De vrouw die de lezing gaf, een terminaal zieke patiënt die slachtoffer was van een medische misser, had Van der Ham persoonlijk uitgenodigd. Het ziekenhuis weigerde de journalist toegang tot de zaal en zei dat hij de vrouw na afloop van de lezing zou mogen interviewen. Toen Van der Ham klaar stond voor het interview werd hij aangehouden door de beveiliging van het UMC Utrecht en overgedragen aan de politie. Hij zat zo'n zes uur vast in de cel.

Het OM noemde de arrestatie destijds al ongelukkig en seponeerde de zaak, maar vond dat de journalist wel schuldig was aan huisvredebreuk. Daardoor had hij een strafblad, zonder dat een rechter een uitspraak had gedaan in de zaak. Dat was voor BNNVARA reden om de Nationale Ombudsman in te schakelen. Die kwam in november vorig jaar met een rapport waarin hij het besluit van het OM "onbegrijpelijk" noemde. Ook vond de ombudsman het in de belang van de journalistiek om het standpunt te heroverwegen.

Het OM onderzocht de zaak opnieuw en kwam tot de conclusie dat niet Van der Ham maar het UMC Utrecht verkeerd zat, en een eerdere afspraak niet nakwam. De aanhouding noemde het Openbaar Ministerie een "dwaling" en "onrechtmatig". De journalist had niet als verdachte aangemerkt mogen worden. Hiermee verdwijnt zijn strafblad.

Van der Ham: "Ik ben blij dat het OM na al die jaren erkent dat die hele aanhouding gebaseerd is op een dwaling en ik onterecht als verdachte ben aangemerkt. Het ging mij ook wel echt om het principe, het ziekenhuis viel mijn integriteit een beetje aan en het OM was halfhartig. Aan de ene kant zeiden ze dat die arrestatie ongelukkig en onnodig was, maar: ik was toch ook wel een beetje stout geweest. Nu is duidelijk vast komen te staan dat ik gewoon mijn werk deed, en dat moet ik kunnen doen."

De rel in het UMC was voor de journalist aanleiding om te onderzoeken hoe het kan dat de relatie tussen journalisten en woordvoerders vaak gespannen is – iets waar hij in het ziekenhuis tegen aan liep. "Ik deed al jaren onderzoek naar misstanden in het UMC en dat vonden ze niet leuk. De relatie met de afdeling communicatie en Raad van Bestuur was daarom zeer gespannen. Deze situatie liep totaal uit de hand, ik heb niet vaker meegemaakt dat het uitliep op een arrestatie."

Het onderzoek leidde tot het boek 'Voorbij het Wantrouwen', dat morgen uitkomt. Hiervoor sprak Van der Ham ook met de betreffende woordvoerder van het UMC Utrecht.