Om bibliotheek Utrecht te behouden moet worden bezuinigd óf geïnvesteerd: 'In zwartste scenario sluiten zes vestigingen'

© Bibliotheek Utrecht
Utrecht - Het financiële tekort bij de Bibliotheek Utrecht loopt op tot 1,9 miljoen euro in 2026. Dat blijkt uit onafhankelijk onderzoek in opdracht van de gemeente Utrecht. Om de bibliotheek toekomstbestendig te maken zijn in een ander onderzoek drie scenario's uitgewerkt. In een van die scenario's zullen zes locaties sluiten. Bibliotheekdirecteur Deirdre Carasso hoopt op een scenario waarin juist wordt geïnvesteerd om de bibliotheek in de stad te versterken.
Het rapport kwam niet als een verrassing voor bibliotheekdirecteur Deirdre Carasso. "We hebben heel nauw opgetrokken met de gemeente bij het maken van de rapporten", vertelt de bibliotheekdirecteur. Accountantsbureau EY onderzocht de financiële situatie van de bibliotheek, AEF keek naar de scenario's voor de toekomst.
Dan kunnen wij minder bijdragen aan geletterdheid, kansengelijkheid en digitale vaardigheden.
Bibliotheekdirecteur Deirdre Carasso

Drie scenario's

Kortweg zijn er drie opties voor de toekomst: bezuinigen, investeren of een combinatie van die twee.
Als de bibliotheek volledig verantwoordelijk wordt voor de tekorten, dan treedt wat Carasso het 'zwartste scenario' noemt in werking. Dan sluiten zes bibliotheken, één bibliotheek wordt verkleind en nog een bibliotheek wordt alleen een uitleenpunt. Onder meer de vestigingen in Hoograven, Lunetten, en Vleutendorp moeten dan sluiten. Carasso: "Dat zou ontzettend ongelukkig zijn voor de mensen die minder makkelijk hun wijken kunnen verlaten. Kinderen, scholieren, senioren en andere mensen van wie de wereld zich binnen een wijk afspeelt. Dan kunnen wij minder bijdragen aan geletterdheid, kansengelijkheid en digitale vaardigheden."
Directeur Deirdre Carasso tijdens Utrecht 900
Directeur Deirdre Carasso tijdens Utrecht 900 © Anna van Kooij
Liever ziet de bibliotheek dat wordt gekozen voor een scenario waarbij juist wordt geïnvesteerd, of in managementtaal: maximaliseren van de impact. Ook in dat geval zal één locatie sluiten (Waterwin, voornamelijk gebruikt door basisscholen). Andere locaties moeten juist aantrekkelijker worden gemaakt voor doelgroepen en er wordt bescheiden geïnvesteerd in herinrichtingen en aanpassingen van huidige vestigingen. Ook zal een aantal locaties verhuizen. Door te investeren kunnen de bibliotheken volgens Carasso ook nog beter gebruikt worden door maatschappelijke en educatieve partners in de stad.
"Ik denk dat de gemeente heel trots mag zijn dat ze investeren in de bibliotheek en dat ook altijd hebben gedaan", zegt Deirde Carasso. En dat betaalt zich ook uit. EY vergeleek Utrecht met vier andere steden (Amsterdam, Rotterdam, Groningen en Tilburg). Daaruit blijkt dat Utrecht per inwoner het meest subsidie geeft aan de bibliotheek, daar staat tegenover dat de stad ook het hoogste aantal bibliotheekleden per inwoner heeft en ook het hoogste aantal boekuitleningen per inwoner.

Sluiting van bibliotheken

Carasso waarschuwde in een brandbrief in maart 2021 al over dreigende tekorten en mogelijk sluitingen van wijkbibliotheken. "We zijn blij dat onafhankelijke onderzoekers bevestigen dat dat we inderdaad een tekort hebben en dat ze de oorzaken van het tekort ook als onvermijdbaar zien."
De onderzoekers wijzen drie oorzaken aan voor het gat in de begroting. Door de inflatie en de krappe arbeidsmarkt zijn onder meer de personeelskosten en energiekosten gestegen. "Onvermijdbaar, onuitstelbaar en onoplosbaar", aldus het rapport. De bibliotheek heeft de laatste jaren daarnaast te weinig geïnvesteerd in onderhoud van het vastgoed en het ICT-beleid, waardoor er sprake is van achterstallig onderhoud. Ook die uitgaven worden als onvermijdbaar beoordeeld.
Tot slot heeft de bibliotheek uitgaven die te maken hebben met de professionalisering, waaronder een reorganisatie die onder meer nodig was voor het versterken van de bedrijfsvoering. Die kosten zijn gerechtvaardigd, maar er moet volgens EY wel kritisch gekeken worden naar het mogelijk uitstellen van verdere investeringen.
De bibliotheek in Kanaleneiland
De bibliotheek in Kanaleneiland © RTV Utrecht
In een raadsbrief laat de gemeente weten meer tijd te willen nemen voor een structurele oplossing. Om die tijd te kopen wil het gemeentebestuur een eenmalige bijdrage uitkeren aan de bibliotheek. Dat geeft ook de mogelijkheid om te wachten op extra geld, dat eerder al door de Rijksoverheid werd beloofd.
Carasso benadrukt niet alleen afhankelijk te willen zijn van subsidie en waakt voor het beeld dat de bieb alleen het handje ophoudt. "We kijken ook echt aan onze kant. Waar we kunnen bezuinigen en waar we meer kunnen verdienen."