Groen, groener, groenst: twaalf partijen met elkaar in debat over natuurvraagstukken uit onze regio

Was het verhit? Nee, en sommige partijen konden elkaar op sommige vlakken nog best goed vinden. Maar het laatste debat kwam nog met een verrassend staartje. RTV Utrecht zet de stellingen (en de antwoorden) voor je op een rijtje.

Partij van de Arbeid: Wilma de Boer-Leijsma
Forum voor Democratie: Frank van Breukelen

"Wij zijn ook voor natuur", zegt Van Breukelen van FvD waarna er uit het publiek een verbaasd 'oh?' klinkt. Ja, verdedigt de lijsttrekker zich. De partij wil groene bedrijventerreinen maar wil het niet aanjagen. Sterker nog, als het aan Forum ligt wordt de klimaattransitie van tafel geveegd en komen er geen windmolens op bedrijventerreinen. Het is aan ondernemers zelf om te kiezen voor groen, daarvoor hoeft de provincie geen subsidies uit te trekken.

De PvdA is het daar helemaal niet mee eens, zegt De Boer. "We moeten zorgen dat bedrijven die niet zo duurzaam zijn zich niet zo makkelijk kunnen vestigen. Er moet juist subsidie naar ondernemers gaan die willen vergroenen om ze te helpen duurzaam te worden."

CDA: Mirjam Sterk
Partij voor de Dieren: Anjo Travaille

De Partij voor de Dieren kopt meteen maar in welke kant ze uitgaat: "Wij zijn de allergroenste partij", zegt lijsttrekker Anjo Travaille. Gevolgd door de punten: minder landbouw, minder vee, waterpeil omhoog, meer plantaardig boeren. "We willen ver gaan".

Sterk begint daarop over de menselijke maat. "Er komt veel op onze boeren af. Als we landbouw leefbaar willen houden moeten we instrumenten bieden die dat mogelijk maken. Er zijn boeren die plantaardig zijn gaan werken en kaas produceren. Dan doe je ook mee aan de reductie van stikstof. Maar niet elke boer wil inclusief worden." Travaille: "Als je niet inclusief wilt boeren, dan houdt het boerenbestaan op."

BoerBurgerBeweging: Anton Verleun
D66: Marianne de Widt

Verleun van de BBB neemt eerst de tijd om Travaille van De Partij voor de Dieren aan te spreken: "Ik durf wel te zeggen dat wij de groenste partij zijn". Er volgt gelach uit de zaal.

D66 is het met de stelling eens. "Het waterpeil moet omhoog", zegt De Widt. En daar gaat BBB in mee, maar niet op de manier die D66 zou zien. Verleun denkt dat er alternatieven bestaan om het veen goed nat te houden én te kunnen boeren.

"Wat wil je dan? Plastic buizen onder het veenweide gebied?", vraagt De Widt. "Ja", antwoordt Verleun. En vervolgens: "Wat is het alternatief?" Volgens D66 moet het hele grondwaterpeil omhoog zodat de natuur de vrije gang heeft. Het gevolg is dat boeren hun werk niet meer kunnen doen. Verleun wil kijken naar specifieke gebieden en die flink nat zetten, maar dat de boeren er niet voor hoeven wijken. "Niet elke boer rijdt alleen maar met zware voertuigen over het land."

Volt: Wouter Limmen
U26 Gemeenten: Lenie van Leeuwen

De meest Europese partij en de meest lokale partij kunnen elkaar in deze stelling verrassend goed vinden. Volt is erg voor deze stelling en wil dat de provincie snellere keuzes maakt in het natuurbeleid. "We moeten de natuur naar de mensen trekken, niet andersom", zegt lijsttrekker Limmen. Van Leeuwen kan zich in het eerste deel van de stelling vinden maar natuurgebieden ontwikkelen, dat is te snel. "Zorg er eerst voor dat de huidige gebieden kwalitatief geborgd worden."

Het woord dwang valt en Volt maakt duidelijk dat het niet schuwt om als provincie het voortouw te nemen om bepaalde keuzes op regionaal vlak te maken. Maar U26 Gemeenten moet van dat laatste niets hebben. "We zijn absoluut niet voor dwang", zegt Van Leeuwen. "Zodra je met dwang aan komt zetten, zetten mensen hun hakken in het zand." Is dat niet een beetje naïef gedacht, vraagt de debatleider zich af? "Ik vertrouw op mensen die hun gezonde verstand gebruiken", aldus Van Leeuwen.

ChristenUnie: Jan Wijmenga
SP: Jan Breur

"Wij zijn er niet zo voor om woningontwikkelaars te dwingen", zegt Wijmenga. "We hebben ook een woningcrisis. Ik zou niet zeggen: maak natuurafwikkeling afhankelijk van de woningbouw." De SP ziet dat anders, die vindt dat de provincie steviger op mag treden en voor groen op mag komen. "Groen moet niet alleen zijn voor mensen in de villawijken maar voor elke wijk", zegt Breur. "Projectontwikkelaars willen zoveel mogelijk rendement halen uit zo weinig mogelijk input. Geef je ze de ruimte om te doen wat ze willen, dan staat alles straks zo vol zonder ruimte voor natuur."

Maar als je zo stellig gaat dwingen, komt woningbouw niet meer van de grond, zegt Wijmenga van CU. "500m2 ga je niet zomaar realiseren. Als je dat afdwingt gebeurt er niets meer."

GroenLinks: Huib van Essen
VVD: André van Schie

De huidige twee grootste partijen staan hierin tegenover elkaar. GroenLinks is duidelijk: "De windmolens zijn hard nodig en dit vraagstuk vraagt leiderschap. Dat wordt van ons gevraagd en die moeten we ook pakken", aldus Van Essen. Volgens Van Schie moeten we ons wel inzetten voor het opwekken van duurzame energie maar gemeenten dwingen om een windmolen te plaatsen, daar moet hij niets van weten. "Als beslissingen zoveel impact hebben moeten gemeenten daar zelf over besluiten. Als mensen de transitie willen komt het er wel", aldus Van Schie.

Volgens Van Essen heeft Utrecht een inhaalslag te maken. "We wekken nog maar tien procent op met wind. We zijn vanaf het begin voorspelbaar geweest als provincie in het hele proces. Alle gemeenten wisten waar ze aan toe waren. We hebben nog zestig windturbines nodig zodat we in 2030, samen met zon, voor de helft duurzaam opwekken." En om dat te halen, is GroenLinks voor meer inmenging van de provincie. "Hoe meer regels je oplegt, hoe kleiner de kans dat je het voor elkaar krijgt", antwoord Van Schie.

Er wordt ingebroken door Breur van de SP, die een lans wil breken voor het behoud van Amelisweerd en Van Schie bevraagd op zijn stellingname dat je gemeenten niet moet dwingen. Breur vraagt zich af waarom de lijsttrekker van de VVD op dit vlak over de windmolens zo tegen inmenging van de provincie is, terwijl de landelijke VVD de provincie en gemeente Utrecht wel overruled in het verbredingsvraagstuk van de A27. "Landelijke belang", zegt Van Schie. "Er is hier een probleem met de verkeersafwikkeling." Van Essen: "Ik vind het een buitengewoon stom besluit. Maar het ligt bij de Tweede Kamer."

De provincie en gemeente Utrecht willen geen verbreding. De provincie is bezig met een alternatief plan om de verbreding tegen te gaan.

Wie was nu het beste te begrijpen tijdens dit debat? Daarover boog zich een aantal studenten die uiteindelijk Jan Wijmenga van de ChristenUnie kozen. Hij kreeg een fles wijn en een bokaal uitgereikt. Die laatste was zo duurzaam en circulair dat Wijmenga hem dezelfde avond nog achter moest laten zodat 'ie morgen aan iemand anders uitgereikt kon worden.