Student sleept Utrecht voor de rechter om energietoeslag, zou volgens gemeente 27 miljoen euro kosten

Archieffoto.
Archieffoto. © RTV Utrecht / Timo Anceaux
Utrecht - Als de gemeente Utrecht alle 15.000 uitwonende studenten van 21 jaar en ouder moet compenseren voor de extreem gestegen energiekosten, gaat dat zo'n 27 miljoen euro kosten en dat geld is er niet. Dat voerden vertegenwoordigers van de gemeente vandaag aan tijdens een rechtszaak die een Utrechtse student heeft aangespannen, omdat zijn aanvraag voor de eenmalige energietoeslag van 1300 euro vorig jaar werd afgewezen.
De 21-jarige rechtenstudent Pim van Achthoven woont op de Uithof in een zelfstandige kleine studio met eigen keukenblokje en douche. Hij leent voor zijn studie het maximale bedrag bij DUO. Met een maandinkomen van 1023 euro zit hij ruim onder de norm om voor de energietoeslag in aanmerking te komen, legde hij uit. Maar omdat hij student is, kreeg hij van de gemeente nul op het rekest.
"Had meneer Van Achthoven die energietoeslag wel gekregen als hij in dezelfde omstandigheden had gezeten, maar geen student was geweest?", wilde de rechter weten. De vertegenwoordigers van de gemeente erkenden dat de toeslag dan wel zou zijn toegekend.

In de knel

Student Pim had geen advocaat nodig om zijn zaak bij de bestuursrechter vanochtend helder uiteen te zetten. De kleine rechtszaal zat vol met medestudenten die begrijpelijkerwijs erg nieuwsgierig waren naar de uitkomst. Een aantal van hen verwacht bij een positieve uitslag ook aanspraak te kunnen maken op de toeslag. De zitting werd ook met belangstelling gevolgd door vertegenwoordigers van de gemeente Amsterdam, waar soortgelijke zaken spelen.
Volgens de gemeente Utrecht moest er vorig jaar snel worden gehandeld, omdat veel mensen door de snel stijgende energieprijzen financieel in de knel kwamen. Een grote groep minima die bekend was bij de gemeente kreeg de energietoeslag daarom op voorhand toegekend, zonder er verder iets voor te hoeven doen. Een andere grote groep hoefde alleen te voldoen aan een lichte inkomenstoets. Als hun inkomen minder dan 150 procent van het sociaal minimum was, kregen zij de toeslag. Maar studenten die aan die inkomensnorm voldeden kregen automatisch een afwijzing van de gemeente. "Studenten gaan op korte termijn heel veel meer verdienen", zei een vertegenwoordiger van de gemeente.

Overcompensatie

De gemeente stelde in de rechtbank dat er een grote kans was op 'overcompensatie' als studenten ook aanspraak konden maken op de energietoeslag van 500 euro. Zij zouden meer geld krijgen dan ze aan de stijgende kosten kwijt zouden zijn. De gemeente zegt dat daarvoor de gemiddelde woonsituatie van de gemiddelde student is bekeken. Bij studentenhuisvester SSH zouden zij gemiddeld 15 tot 56 euro meer kwijt zijn aan de energierekening, afhankelijk van de grootte van hun kamer. Hoe dat zit bij studenten die woonruimte huren van particulieren weet de gemeente niet.
Volgens de gemeente wordt de stijging van de energieprijzen door studenten minder gevoeld, omdat zij gemiddeld kleinere woonruimtes hebben en vaak gezamenlijke voorzieningen delen. Maar volgens student Van Achthoven wonen veel studenten in slecht geïsoleerde panden. Bovendien heb je ook minima die in nieuwe goed geïsoleerde sociale huurwoningen wonen, voegde hij daaraan toe. "Ik snap het verschil niet", zei de rechter toen de mensen van de gemeente hun best deden om uit te leggen waarom studenten anders worden beoordeeld dan andere burgers.

Redelijk alternatief?

De gemeente vindt het aanvragen van bijzondere bijstand een redelijk alternatief voor de studenten die door de hoge energierekening in de knel komen. Het is volgens de gemeente een vangnet voor mensen die overal buiten vallen en wel steun nodig hebben. Enkele tientallen studenten zouden daarvoor een aanvraag hebben ingediend. De rechter vond het twijfelachtig dat dit een redelijk alternatief zou zijn. In dit geval moet je wel je energiekosten laten zien en wordt er gekeken naar je vermogenssituatie, zoals je spaargeld. Volgens student Pim moet je dan ook een energiecontract op naam kunnen laten zien. Dat staat bij veel studentenwoningen, ook bij hem, op naam van de verhuurder.
De rechter doet binnen zes weken uitspraak, maar het is goed mogelijk dat zij niet in haar eentje over deze zaak wil beslissen. In dat geval wordt het doorverwezen naar de meervoudige kamer, waar drie rechters zich opnieuw over de kwestie buigen.

In meerdere Nederlandse universiteitssteden spelen soortgelijke kwesties rond de energietoeslag. De rechtbank in Amsterdam en de rechtbank Gelderland stelden studenten die een zaak aanspanden vorig jaar in het gelijk. De rechters oordeelden dat de gemeenten Amsterdam en Nijmegen studenten niet 'als gehele groep' mogen uitsluiten van de eenmalige toeslag voor huishoudens met een laag inkomen. Omdat hun woonsituatie zeer divers is, wordt volgens de rechtbanken een 'niet te rechtvaardigen onderscheid gemaakt' tussen mensen die wel en niet studeren. Studenten die zelf hun energierekening betalen zijn dus ook de dupe van de hoge energieprijzen. Verschillende gemeenten overwegen tegen de uitspraken van de rechtbanken in hoger beroep te gaan.