Ging restaurantbezetting te ver? Geen straf voor foie gras-demonstranten, restauranteigenaar boos

Demonstranten en sympathisanten van Active for Justice verzamelen zich voor de Utrechtse rechtbank
Demonstranten en sympathisanten van Active for Justice verzamelen zich voor de Utrechtse rechtbank © RTV Utrecht
Utrecht - Zes activisten die in januari een Utrechts restaurant bezetten zijn wel schuldig aan lokaalvredebreuk, maar krijgen geen straf. Tot die conclusie kwam de Utrechtse politierechter na een afweging tussen het recht op demonstratie en de strafbare bezetting van de demonstranten. Na de uitspraak voelde de restaurateur zich in de steek gelaten, de activisten zijn juist gesterkt in hun overtuigingen.
Om 08.30 uur staat een bont gezelschap op het Vrouwe Justitiaplein in Utrecht, pal voor de rechtbank. Een lange jongen met dreadlocks en opgeschoren slapen, een ander met vaalroze lokken, een meisje met een rits piercings in haar oren en haar in verschillende paarstinten. Sommigen helemaal in het zwart, een kleine vrouw met een knalrode jas met zwarte stippen en een rode baret. Het zijn leden en sympathisanten van Active for Justice. Zes van hen staan over een half uur terecht voor de bezetting van restaurant Bistronome Des Arts aan de Lijnmarkt.
De Utrechtse studente Pluk (22) is een van de zes. Ze vindt het niet spannend om voor de rechter te verschijnen, zegt ze. "We doen het voor de dieren." Je kan Active for Justice zien als een groep eco-anarchisten, vertelt ze. "We zijn tegen elke vorm van onderdrukking van kwetsbare mensen en dieren."
Met die overtuiging voelde Pluk zich genoodzaakt om op 6 januari Bistronome Des Arts binnen te lopen en zich op de bovenverdieping aan een buis vast te ketenen met als doel het restaurant pas te verlaten als foie gras van de menukaart zou verdwijnen. Voor de bezetting stuurden ze brieven aan het restaurant, demonstreerden ze voor de deur en probeerde de groep in gesprek met de eigenaresse te komen. De productie van foie gras is in Nederland verboden. De import, verkoop en consumptie zijn wel toegestaan.

PTSS

De restaurantbezetting van Pluk en haar mede-activisten maakt veel indruk op de eigenaresse van het restaurant. Ze is die vrijdagavond aan het koken als ze rumoer hoort. Op de benedenverdieping van het restaurant staat een woordvoerder van Active for Justice, op de vide zijn zes activisten zich aan het vastketenen aan meegebrachte buizen en de balustrade.
Ook scanderen ze leuzen tegen foie gras en liggen er folders over de dwangvoeding die nodig is om de vetgemeste eenden- of ganzenlezer te verkrijgen. De aanwezige gasten eten hun maaltijd nog op maar verlaten op verzoek van de eigenaresse vrij snel het restaurant. Ze is geëmotioneerd en niet meer in staat verder te werken.
Als de rechter de gebeurtenissen op een rijtje zet, snikt de restauranthouder. Een vrouw naast haar, slaat een arm om haar heen en haalt die tijdens het restant van de zitting niet meer weg. Aan de andere kant van de eigenaresse zit een medewerker van slachtofferhulp.
De eigenaresse wil een schadevergoeding van de activisten. Ze vertelt boven de zaak te wonen, de deur naar haar woning stond open tijdens de actie. Sindsdien voelt ze zich niet meer veilig in haar eigen huis. Ze slaapt slecht. Volgens haar huisarts heeft ze mogelijk een posttraumatische stressstoornis. Voor de emotionele schade wil ze 400 euro. Daarnaast wil ze de kosten voor het installeren van een beveiligingsinstallatie en het vervangen van haar sloten verhalen op de groep activisten.

Niet persoonlijk

Bij de start van de zitting wil de advocaat van de activisten een video laten zien. De stem van de inmiddels overleden James Bond-acteur Roger Moore begeleidt beelden van ganzen, samengepropt in kleine hokjes, sommige dieren te zwak om te staan. "De ganzen worden op ruwe wijze bij hun nek gegrepen, er wordt een buis in hun keel gepropt", zegt Moore. "En een grote hoeveelheid graan wordt op hoge snelheid in hun maag gepompt."
De beelden moeten de motivatie van de activisten duidelijk maken, legt de advocaat van Active for Justice uit. Vincent, een van de verdachten, benadrukt dat de actie niet persoonlijk gericht is tegen de restauranthouder. "Wij staan liever ook niet bij een restaurant." De groep denkt dat politieke verandering te lang duurt en deze manier van actievoeren effectiever is.
© Active for Justice
Dat de demonstraten schuldig hebben gemaakt aan lokaalvredebreuk in vereniging staat volgens alle partijen vast. Ondanks herhaaldelijke verzoeken van de restauranteigenaresse bleven de activisten op de vide zitten. De rechter moet het recht op demonstratie afwegen tegen de ernst van de strafbare feiten.
En daarbij wordt gekeken naar de specifieke situatie, legt de politierechter uit. In haar afweging neemt ze mee dat de demonstranten vreedzaam waren. Een buurman die folders kwam opruimen, gleed van de trap, scheurde een pees in zijn knie en lag huilend op de grond. Volgens de demonstranten stopten ze met scanderen toen ze daarop geattendeerd werden zodat hulp kon worden ingeschakeld. Dat nam veel tijd in beslag. Ook zaten de demonstranten achteraf langer vast op het politiebureau dan wettelijk is toegestaan.
De rechter kan ons blijkbaar niet beschermen.
restauranteigenaresse
De rechter neemt het de demonstranten wel kwalijk dat ze bleven zitten toen de gasten het pand hadden verlaten, de gewonde buurman was afgevoerd en duidelijk werd dat de restauranteigenaresse niet in gesprek wilde. Zij hadden hun actie toen buiten kunnen voortzetten en op die manier zou het recht op demonstratie niet worden geschonden. Ze komt tot de conclusie dat de activisten wel schuldig zijn, maar geen straf verdienen. Ook kan ze de vorderingen van de restauranthouder niet toewijzen.
Bij de eigenaresse van het restaurant staan na de zitting tranen in de ogen. Ze is boos en voelt zich in de steek gelaten. Door de rechter, de politiek en de politie. "Onbegrijpelijk", zegt ze. "Dat de minderheid blijkbaar bepaalt wat we mogen eten." Ze schudt haar hoofd. "Wel schuldig, geen straf. De rechter kan ons blijkbaar niet beschermen." De medewerker van Slachtofferhulp neemt haar dan mee de lift in, weg uit de rechtbank.

'Klamme handjes'

Verderop in de wachtruimte zijn de activisten opgelucht. "Ik had tijdens de zitting wel klamme handjes", geeft Pluk toe. Ze ging ervanuit een boete te moeten betalen, of een schadevergoeding aan de eigenaresse. "Dit is een hele mooie uitkomst." Ook Vincent is blij met de uitspraak. Ze voelen zich gesterkt in hun acties, die ze gaan doorzetten.
De twee zeggen het vervelend voor de restauranteigenaresse te vinden dat het zo is gelopen. Vincent: "Maar het had niet zo hoeven lopen als ze het gesprek was aangegaan." Dat de eigenaresse boven het restaurant woont, wisten ze niet. Pluk twijfelt even op de vraag of ze dan alsnog de actie hadden voortgezet. Vincent is zeker: "De bezetting stond vast."
De activisten gaan niet in hoger beroep. Of de het OM dat wel doet, is nog niet duidelijk.