Utrechtse gemeenten voeren plannen windenergie (nog) niet uit, provincie neemt heft in handen
Utrecht - De bedoeling was een stormloop aan plannen, maar een half jaar na de oproep van de provincie Utrecht aan gemeenten om meer plannen voor windenergie te ontwikkelen is eerder sprake van een briesje. De provincie Utrecht ontkomt er niet aan om het heft meer in eigen hand te nemen.
Het is geen geheim dat windenergie niet populair is in de regio Utrecht. De provincie heeft al het laagste aantal turbines (16) van heel Nederland en ook bij de ontwikkeling van de Regionale Energie Strategie (RES) blijven plannen voor windmolens achter in vergelijking met de toepassing van zonne-energie. Minimaal zestig windmolens zijn nodig om in 2030 aan de duurzaamheidsdoelen te voldoen, maar plannen voor die molens te plaatsen zijn een half jaar later nog niet op papier gezet.
Gedeputeerde Huib van Essen (GroenLinks) heeft de afgelopen weken van alle gemeenten antwoord gehad op zijn verzoek in juli. Hij wilde meer windplannen zien en vroeg gemeenten daar stappen in te zetten. "De eerste reactie van best wat gemeenten was: even slikken. Een reactie van: is dit nou echt nodig? Ik merk wel dat nu breder wordt erkent dat extra windplannen nodig zijn."
Grote nieuwe windplannen zijn er vooralsnog niet. Nu is er sprake van een kleine stap vooruit in de opdracht die de provincie heeft meegegeven: gesprekken zijn weer opgestart en gemeenteraden gaan het debat weer aan. Dat maakt dat de kans dat de provincie plekken voor windturbines gaat aanwijzen levensgroot is.
Van Essen en zijn team buigen zich de komende tijd over de door gemeenten ingediende plannen en kunnen dan pas definitief de balans opmaken over het aantal windmolens. Gedeputeerde van Essen zegt dat er ook gemeenten zijn die op die dwang wachten. "Ze zeggen: het helpt ook wel als de provincie aangeeft, als we er met elkaar niet uitkomen, waar plannen verder gebracht moeten worden."
Het heeft voordelen als de provincie meer het stuur in handen neemt bij de ontwikkeling van windenergie. Dat hoort de gedeputeerde van gemeenten, zegt hij. Welke gemeenten dat zijn wil hij niet zeggen. "Ik ga geen namen zeggen. Ik vind dat een bestuurlijk overleg. Dat wil ik niet publiekelijk gaan delen. Ik vind dat aan die gemeenten zelf, om uit te dragen hoe ze erin staan."
Enkele gemeente hebben wel windmolenplannen. Zijn hebben locaties bepaald waarvan zij denken dat ze geschikt zijn (zie afbeelding hierboven). Als de plannen zijn afgewogen en voldoen aan wet en regelgeving, is het mogelijk om op die plekken windenergie te realiseren. Windmolens mogen bijvoorbeeld niet te dicht in de buurt van bebouwing en natuur geplaatst worden.
Wat voor vrijwel alle gemeenten geldt, is dat de mogelijke plaatsing van windturbines leidt tot lange debatten in de gemeenteraad. Eemnes is bijvoorbeeld een gemeente waar begin november vurig is gediscussieerd. De oppositie (VVD, PvdA en D66) wil dat de gemeente zelf de regie houdt als het gaat om windenergie. Rond Eemnes liggen namelijk drie van de zoekgebieden die door de provincie Utrecht zijn geïnventariseerd. De oppositie wil niet worden verrast met een beslissing vanuit het provinciehuis.
'Geen aanvullende plannen'
RTV Utrecht heeft alle 26 gemeenten gevraagd hoe het met hun windplannen zit. Sommige gemeenten hebben al plannen voor windmolens en hebben de vraag van de gedeputeerde daarom links laten liggen.
Woerden is daar een voorbeeld van, daar was al gekozen voor 50 procent windenergie en 50 procent zonne-energie bij de opgave tot 2030. "Omdat Woerden hiermee al volop bezig is met wat de provincie nu vraagt, zijn er geen aanvullende plannen gemaakt." Laat een woordvoerder schriftelijk weten.
De gemeente Zeist bekijkt in 2023 welke mogelijkheden er zijn bij Kamp van Zeist. Lopik gaat verder met de windplannen die er al zijn, Vijfheerenlanden doet dat ook. Ook zit een aantal gemeenten nog midden in de besluitvorming over wind. Daarom is vandaag, 1 december, nog te kort dag om antwoord te geven.
Wijk bij Duurstede doet een handreiking aan de provincie en gaat als reactie op de oproep "een zorgvuldig participatieproces doorlopen in de eerste helft van 2023", schijft een woordvoerder. "Om zo te onderzoeken wat de (on)mogelijkheden en eventuele randvoorwaarden zijn voor windturbines in de gemeente Wijk bij Duurstede."
Ook Bunnik houdt de optie open voor windenergie in de gemeente. In de loop van 2023 gaat het college van B&W het gesprek weer aan met de Bunnikse gemeenteraad over wind. Ze vragen in een brief aan de provincie begrip voor dit tijdrovende traject, ook omdat ze een gemeente zijn met een klein aantal ambtenaren om dit te regelen.
Woudenberg is er ook nog niet helemaal uit, de gemeente probeert wel mee te denken met de provincie. Een woordvoerder laat schriftelijk weten: "De gemeente Woudenberg pakt waar mogelijk haar verantwoordelijkheid als het gaat om grootschalige opwek van zon- en windenergie. De gemeente is daarnaast in gesprek geweest met inwoners over een afwegingskader zon en wind. De door de provincie benoemde zoeklocaties zijn daarbij in beeld. Besluitvorming over het afwegingskader vindt pas na 1 december a.s. plaats."
In de provincie Utrecht worden plannen gemaakt voor het opwekken van duurzame energie, dat gebeurt in een RES (Regionale Energie Strategie). In Utrecht wordt binnen drie RES regio's gewerkt aan plannen: U16, regio Amersfoort en Foodvalley.
Samen moeten zij 2,4 Twh duurzame energie opwekken. Om stabiliteit te krijgen in de levering van elektriciteit is een mix nodig van zon- en wind.
In juli 2022 deed de provincie een oproep aan gemeenten om meer windplannen te maken. Na berekening bleek dat van die 2,4 Twh slechts 1,38 Twh haalbaar is.
Om 1 Twh op te wekken zijn ongeveer 60 windmolens nodig of zo'n 1000 hectare aan zonneparken.
Dat is anders in de gemeente Stichtse Vecht, daar waren op voorhand al geen windplannen. "En dat blijft zo", laat de gemeente weten. De Ronde Venen is zelfs ontstemd over het verzoek. In een reactie aan de provincie stuurt die gemeente: "In het coalitieakkoord “In het hart” hebben de coalitiepartijen afgesproken dat er geen windturbines komen in De Ronde Venen.
Ook verzet het college van de Ronde Venen zich tegen plannen van omliggende gemeenten om windturbines langs de gemeentegrenzen te plaatsen. Verzet tegen verdere stappen van de provincie sluiten ze dan ook niet uit.
Ondanks bezwaren die gemeenten hebben, kan de provincie Utrecht als bevoegd gezag uiteindelijk toch de knoop doorhakken. Ruim zeventig locaties zijn in kaart gebracht, dat zijn ook plekken in gemeenten die het niet willen (zie bovenstaande foto).
Gedeputeerde Huib van Essen: "Het kan. Het is niet uitgesloten dat we op een gegeven moment toch zeggen: kijkend naar de hele provincie is dit de meest geschikte locatie. Dan kan het inderdaad ook zijn dat dat niet altijd strookt met wat de lokale gemeenteraad wil."
Gebrekkig vertrouwen in de politiek
Actiecomités in de provincie proberen die bevoegdheid van de gedeputeerde te pareren. In een persbericht schrijven zij: "Je hebt als gedeputeerde geen enkel echt argument om gemeenten te dwingen mee te werken aan windturbines en toch ga je daar als Gedeputeerde voor. Dan ga je heel bewust en met opzet voorbij aan besluiten die op democratische wijze door een gemeenteraad zijn genomen. Dan zet je wat mij betreft heel veel op het spel. Dan wordt het al gebrekkige vertrouwen in de politiek nog verder afgebroken of zie ik dat verkeerd?"
Gedeputeerde van Essen ziet het liefst de windmolens in samenwerking verrijzen: "We vinden de samenwerking binnen de RES belangrijk, maar het is niet zo dat gemeentes gaan over windenergie en wij daar niets in te zeggen hebben." De gedeputeerde voert het beleid uit dat door Provinciale Staten is vastgesteld. "Als het nu onvoldoende blijkt, gaan we echt zelf het roer vastpakken. Natuurlijk gaan we niet over een nacht ijs, het vraagt dan een heel zorgvuldig proces."
De komende weken rekent de provincie opnieuw uit wat het aandeel zon- en windenergie is en maakt het de balans op. Na vandaag start de provincie met maken van een Milieu Effect Rapport voor een groot aantal locaties. Op basis daarvan zal de provincie een aantal locaties aanwijzen. Dat zal na de verkiezingen in maart zijn. Een nieuwe Provinciale Staten en college van Gedeputeerde Staten zal dan besluiten waar windmolens komen. Naar verwachting is dat in de tweede helft van 2023.
In de provincie Utrecht zijn zeker elf organisaties actief die de windmolenplannen willen tegenhouden:
- Stichting Windalarm
- Stichting Red de Plassen
- Stichting Stop Windturbines Geingebied
- Windalarm Amersfoort
- Stichting Red het Angstellandschap
- Vereniging Spaar het Gein
- Windalarm Leusden
- Stichting Red de Hoge Dijk
- Vereniging Lokaal Belangrijk voor Leusden-Achterveld-Stoutenburg
- Vereniging Lokaal Belangrijk
- Stichting STOP WINDTURBINES AETSVELDSEPOLDER i.o.
Zij voeren onder andere acties met borden en spandoeken en voeren gesprekken met lokale politici.
Ze zijn tegen windmolens vanwege de vrees voor geluidsoverlast, schade aan de gezondheid en de impact op de omgeving.
