Calamiteitenhospitaal Utrecht oefent weer na twee jaar corona: 'Meer onwetendheid dan anders'
Utrecht - Vandaag is het een training, maar het zou zomaar echt kunnen gebeuren dat tientallen mensen ineens dringend medische hulp nodig hebben. Om daarop voorbereid te zijn trainen artsen, verpleegkundigen en andere hulpdiensten jaarlijks vaardigheden die nodig zijn in het calamiteitenhospitaal van het UMC. Dat doen ze met een grote oefening, steevast gebaseerd op een rampscenario.
Dit jaar heeft er een terroristische aanslag plaatsgevonden. De acteurs hebben geschminkte wonden en spelen dat ze net een verschrikkelijke situatie zijn ontvlucht: op een congres valt een groepje mensen het gebouw binnen. Daar schieten ze om zich heen en gooien granaten. In alle paniek lopen mensen elkaar omver. Ze raken licht tot zwaar gewond. Ook zijn er doden te betreuren.
Calamiteitenhospitaal
Het calamiteitenhospitaal is een ziekenhuis dat bij grote ongelukken of calamiteiten wordt opengesteld. Het is een zogenoemd 'slapend ziekenhuis' en kan binnen 30 minuten volledig operationeel zijn.
Bij de jaarlijkse training doen alle hulpverlenende diensten mee: o.a. zorgverleners, politie, brandweer en defensie. In het calamiteitenhospitaal werkt voornamelijk personeel uit het UMC. Voor de training is medisch personeel uit andere ziekenhuizen aanwezig. Bij een echte calamiteit kan dat ook voorkomen.
Ambulances en wagens van het Rode Kruis brengen de 'slachtoffers' binnen bij het calamiteitenhospitaal. Verpleegkundigen, artsen en anderen helpen de slachtoffers bedden op of rolstoelen. Daarna moeten ze naar de juiste afdeling binnen het calamiteitenhospitaal worden gebracht.
Pieteke Bloem werkt op de IC en staat ook al 20 jaar paraat voor het calamiteitenhospitaal. De oefening die ze vandaag doen is heel belangrijk want is situaties waarin het echt hens aan dek is moet iedereen weten wat hij of zij moet doen.
In het hospitaal hangt een overzicht van alle jaren waarin het calamiteitenhospitaal geopend is, dat kan kan vanaf 5 gewonden. Voor Pieteke was de tramaanslag in 2019 een dag om nooit meer te vergeten in het calamiteitenhospitaal: "Omdat het ons ook allemaal aanging. We hebben allemaal mensen in Utrecht wonen en sommige personeelsleden konden hier niet heen komen. Utrecht was dicht. En je moet je ook voorstellen dat je hier zit en weinig meekrijgt van wat er echt gebeurt. Je weet niet wat er nog aankomt. Die dreiging was echt wel voelbaar."
Twee jaar lang heeft een oefening als deze niet plaatsgevonden. Door de geldende coronamaatregelen en besmettingsgevaar viel deze training het eerste jaar, 2020, in duigen. De oefening in 2021 is geannuleerd door de druk en uitval bij de reguliere zorg waardoor het personeel uitgeput was. "Ik kon niet van ze vragen om nog een keer vol op een vrije zaterdag hier erin te gaan", legt Mirjam de Jong uit.
De Jong is traumachirurg en medisch-manager van het calamiteitenhospitaal. Ze noemt deze eerste oefening sinds twee jaar een georganiseerde chaos: "Je merkt in de aanloop naar de oefening dat er onrust is. Mensen zijn onzeker, die weten het niet goed meer omdat het te lang geleden is. Dus in de aanloop zijn er meer dan anders deeltrainingen geweest en meer dan anders zagen we dat er onwetendheid was."
Maar opstartproblemen zijn er altijd, zegt Mirjam de Jong: "Er zijn twee redenen om te oefenen. Die paraatheid moeten we kunnen garanderen. Je gaat bijvoorbeeld ook geen marathon lopen zonder dat je getraind hebt. Het andere is dat we continu bezig zijn om onszelf te verbeteren. En je kijkt ook naar wat er gebeurt in de wereld. Kunnen wij dat ook?"
Ook De Jong noemt de tramaanslag uit 2019 als voorbeeld: "Toen zijn er hier ook mensen overleden, dat hadden we niet eerder meegemaakt. Dus nu doet ook Monuta mee om processen te verbeteren." Monuta is een uitvaartverzekeraar die landelijk een taak heeft als er bij grootschalige incidenten mensen overlijden.
Ja, ook acteurs spelen dat ze overlijden. Eslin van Staa (19) is een van de figuranten die de hulpdiensten op de proef moet stellen en tot het uiterste moet drijven. Ze is gehavend uit het terroristische scenario gekomen: "Ik heb nu een gebroken rechter pols en een gebroken linker enkel. Er stormden te veel mensen naar buiten en ik ben in alle gekkigheid gewond geraakt. Ik weet nauwelijks mee hoe, er was zoveel aan de hand", lacht ze.
Daarmee lijkt Eslin een relatief makkelijk te behandelen patiënt. Ze heeft alleen pijnstillers nodig, maar allergisch voor een van de middelen: "Ze hebben mij dus net paracetamol gegeven met een rietje omdat ik door de wond aan mijn mond niet goed kan drinken." Dit is voor haar een bijbaan en ze vindt het leuk werk: 'Ik ben eigenlijk een wond aan het verkopen aan iemand die moet leren daarmee om te gaan. Dat vind ik wel mooier werk dan in een winkel staan bijvoorbeeld."
Eslin is een van de ruim honderd acteur-slachtoffers die bloedend, gillend, agressief en met verschillende verwondingen hulp en verzorging nodig hebben. Dat de training veel vraagt is te zien aan twee medewerkers van het Rode Kruis die in trillend even moeten bijkomen in een koffiekamer. Ze gaan tot het uiterste en dat is ook de bedoeling. Mirjam de Jong: "We trainen hier zo op omdat we de enige zijn die dit zo doen. Hierin zijn we uniek in Nederland en uniek in de wereld."
