Wifi en borsjtsj zijn de levensaders op de Utrechtse vluchtelingenboot
Utrecht - Hoe weten de 150 Oekraïense vluchtelingen aan de Keulsekade dat er een schip over het Amsterdam-Rijnkanaal vaart? Dat voelen ze. De vloeren van hun tijdelijke onderkomen deinen mee met elk binnenvaartschip dat onder de gele brug bij Douwe Egberts vaart. En dat zijn er nogal wat, op een van de drukste kanalen ter wereld. "Sommigen kunnen er goed door slapen, anderen juist niet."
De vluchtelingen wonen op Le Formidable, een schip dat tot voor kort met toeristen pendelde over de Donau. Nu ligt het aangemeerd in een vertakking van het Amsterdam-Rijnkanaal. Naast Le Formidable komt in december nog zo'n schip te liggen, waar ook weer 150 Oekraïnse vluchtelingen, voornamelijk vrouwen, twee jaar kunnen wonen. Wat kunnen zij verwachten?
Dit kunnen bewoners van de nieuwe vluchtelingenboot in Utrecht verwachten
Een handige cruiseaanbieder zou het interieur van Le Formidable verkopen als 'ouderwets gezellig'. Maar het restaurant waar nu dagelijks 150 Oekraïners ontbijten, lunchen en dineren doet vooral gedateerd aan. Oranje vloerbedekking, gele gordijnen met een abstract motief, houten stoelen met een verschoten gestoffeerde zitting.
Ontharen met suiker
De Oekraïense Xania Slizuh (34) werkt veertig uur per week in de keuken van Le Formidable. Ontbijt, lunch en diner worden gemaakt door een cateraar die een aantal bewoners in dienst heeft. Voor bewoners die voor het ontbijt (07.30 uur) naar hun werk gaan is er een smeertafel, waar ze de avond voor hun werk al brood kunnen maken.
Slizuh heeft een kleurrijke tattoo op haar linker bovenarm, en ook op haar benen en rug zijn tattoos te zien. Niet gek: in Oekraïne runde ze een eigen tattoostudio. Ook werkte ze als freelancer in de horeca en was ze een specialist in sugaring: een onthaarmethode met suiker. En dan was ze ook nog massagetherapeut. "Ik had een heel actief leven."
In de kombuis van Le Formidable heeft ze ook een belangrijke taak. Ze is verantwoordelijk voor de borsjtsj. Een makkelijk gerecht, vertelt ze. "Maar om het voor 150 mensen tegelijk te maken is moeilijk. De verhoudingen veranderen, je moet berekenen hoeveel ui in de soep gaat, hoeveel zout."
"Maar het ging vanaf het begin goed. De mensen zijn dankbaar", vertelt Slizuh. Nataliia. Bovendien: het belangrijkst is het enthousiasme dat zij en haar team erin stoppen, daarmee zit het wel goed. Rak moet lachen. "Ik ben al kilo's aangekomen, we eten hier goed."
Nataliia (50) woont sinds mei op de boot. "We hebben hier alles wat we nodig hebben", vertelt ze. Voor ze moest vluchtten in Oekraïne wilde ze een nieuw appartement kopen. Ze werkte als HR-specialist en had een "heel stabiel, rustig leven". Haar dochter en schoonzoon wonen nog wel in Oekraïne. "Zij wil niet weg zonder hem, en hij mag niet weg omdat hij de dienstplichtige leeftijd heeft."
Belangrijkste voorziening
Borsjtsj is belangrijk, maar de wifi-verbinding is de belangrijkste voorziening op de boot. De levenslijn tussen de gevluchte vrouwen en achtergebleven partners, familie en vrienden. "Laatst viel de verbinding wegens werkzaamheden uit", vertelt Van Loo. "Toen was iedereen in paniek. Er wordt veel gefacetimed en gebeld. Een vrouw geeft zelfs nog les aan haar klas in Oekraïne via een videoverbinding."
"Het is niet groot", zegt Nataliia als ze haar hut laat zien. "Maar voor mij alleen is het genoeg. De krappe hutten zijn voor De Tussenvoorziening de reden om geen vreemden bij elkaar in een kamer te zetten. Van Loo: "Anders kun je ervan uitgaan dat er problemen komen." Elke hut heeft een krappe badkamer en ruimte voor een éénpersoonsbed en een bank. Daartussen is net genoeg ruimte voor twee personen om elkaar zijwaarts te passeren.
'Naast het politiebureau'
De Tussenvoorziening wil vooral dat de situatie leefbaar is voor de Oekraïners. "Het zijn gewoon mensen zoals jij en ik", zegt Van Loo. "Ze willen werken en met de krapte op de arbeidsmarkt lukt dat vaak ook." De Tussenvoorziening is dagelijks met vier medewerkers aanwezig op de boot om te helpen met praktische zaken zoals een afspraak bij de tandarts of hulp met het overmaken van geld naar achtergebleven familieleden. Van Loo: "En vaak is een luisterend oor al genoeg."
De kinderen op de boot, een handjevol, gaan overdag naar school. Van de overige bewoners heeft zo'n 75 procent een baan. Sommigen werken op de boot, zoals Xania in de keuken, maar de meesten aan wal.
Nataliia moet grijnzen als het over haar werk gaat. Ze werkt in een bar vertelt ze. "Maar ik weet de naam niet zo goed." Gelach aan tafel, met een tolkende medewerker van De Tussenvoorziening komt ze er ook niet uit. "Het zit naast het politiebureau en het is heel druk." De naam van de Jeu de boules bar kan ze dan misschien niet uitspreken, ze is er wel op haar plek. "De bestellingen kan ik allemaal verstaan, en als ik er niet uitkom met de taal heb ik fijne collega's die me helpen"
De meeste vluchtelingen willen uiteindelijk terug naar Oekraïne, vertelt Van Loo van De Tussenvoorziening. "Maar dat gaat niet als je huis is gebombardeerd." En met de winter in aantocht riep de Oekraïense regering vluchtelingen op om niet terug te keren, het land worstelt met de warmtevoorzieningen door de oorlogsschade in het land. Xania en Nataliia weten nog niet of ze terug willen. Maar zolang het kan en goed gaat, blijven ze.
