Bedrijven in de knel door overvol elektriciteitsnet: 'Als we dit wisten, dan hadden we de aanschaf van zonnepanelen uitgesteld'
Utrecht - Bedrijven in de provincie kunnen moeilijk uitbreiden of verduurzamen omdat het elektriciteitsnet op veel plekken overvol is. Netbeheerders slaan alarm omdat zowel de vraag naar als het aanbod van stroom veel sneller toeneemt dan verwacht. "We hebben ons dak vorig jaar vol gelegd met 732 zonnepanelen, maar toen we het wilden aansluiten bleek dat we niks terug konden leveren", vertelt ondernemer Mark de Beer van de Beer Sanitair uit Veenendaal.
Veenendaal tegen de muur
Onder andere op de industrieterreinen van Veenendaal lopen bedrijven tegen de muur door het overspannen elektriciteitsnet. Dat komt onder meer door de energietransitie en de oorlog in Oekraïne. "De situatie is dat we ondernemers hebben die hierdoor geraakt worden. Ze kunnen niet verduurzamen of uitbreiden omdat ze niet kunnen aansluiten op het net. Daarnaast kunnen ze ook niks terugleveren omdat het elektriciteitsnet overvol is", vertelt parkmanager van Bedrijventerreinen Ondernemend Veenendaal (BOV) Sijmen van Dommelen. Het bedrijf van De Beer is slechts één van de vele bedrijven van het park dat in de problemen zit volgens Van Dommelen.
Bedrijven willen graag van het gas af en dat betekent dat ze meer stroom nodig gaan hebben. Maar dat kan dus niet. "We hebben het pand in 2021 verbouwd. Toen dachten we: we maken het zo duurzaam mogelijk! Dus het dak is toen helemaal vol gelegd met zonnepanelen, maar we kunnen nu niks terugleveren. Het was een vervelende verrassing", vertelt De Beer. Van Dommelen herkent de situatie van De Beer: "Elektrische maatregelen zijn de oplossing om te verduurzamen en om uit te breiden, maar het kan gewoon niet." Bedrijven in het gebied moeten volgens Van Dommelen zo'n vijf jaar wachten om aangesloten te worden bij de netbeheerders.
"Overdag is de stekker van de zonnepanelen eruit of zijn er sensoren die teruglevering tegenhouden. Anders brandt alles de meterkast uit. De stroom moet ergens naartoe als je het opwekt, maar het kan gewoon niet teruggeleverd worden", zegt Van Dommelen. De Beer doet dat ook, zegt hij: "Als ik kijk naar de statistieken hebben we al snel een situatie waarbij we meer opleveren dan dat we gebruiken. Dan moeten de zonnepanelen dus teruggeschroefd worden. Daardoor kunnen we minder dan de helft van wat mogelijk is opwekken voor eigen gebruik."
De Beer wacht nu op een antwoord van netbeheer Stedin, want het is nu de vraag wanneer hij wél aangesloten kan worden op het net. "De netbeheerders zeggen dat ze er mee bezig zijn, maar dat het nog een heel aantal jaren gaat duren voordat het weer kan. Stedin wees naar Tennet, de nationale beheerder, maar dat betekent nog steeds dat we de komende vijf jaar niks terug kunnen leveren", vertelt de ondernemer.
Het elektriciteitsnet in Nederland wordt onderhouden door zes regionale netbeheerders en één nationale netbeheerder. De regionale beheerders zijn verantwoordelijk voor het laag- en middenspanningsnetwerk. De nationale beheerder, Tennet, is verantwoordelijk voor het hoogspanningsnetwerk. In de provincie Utrecht zijn regionale netbeheerders Stedin en Liander verantwoordelijk voor het net. Stedin beheert zo goed als het gehele net in de provincie. Liander is in randgemeenten zoals Veenendaal te vinden.
In de provincie Utrecht staan er nu 174 klanten op de wachtlijst voor een aansluiting, volgens Stedin. Het is de verwachting dat dat aantal de komende tijd gaat groeien. Landelijk staan er ongeveer 6700 bedrijven en instellingen op een wachtlijst.
Stedin onder druk
"De netbeheerders verwachten dat het elektriciteitsnet de komende jaren op meer plaatsen zijn maximale capaciteit bereikt. Wij zijn voortdurend bezig het net uit te breiden en knelpunten op te lossen, maar in de tussentijd blijft de vraag naar elektriciteit flink groeien. En net zoals bij een verbouwing thuis zal dit soms tijdelijk ongemak met zich meebrengen", legt Dorien Tjink-Kinds van Stedin uit.
Dat "tijdelijke ongemak" is ook in de provincie Utrecht te merken. Tjink-Kinds: "Op piekmomenten is er wel sprake van congestie bij de teruglevering van stroom. Dit betekent dat klanten op die momenten niet altijd duurzaam opgewekte energie kunnen terugleveren aan het net." Maar De Beer, klant bij Stedin, kan nu al helemaal niks terugleveren. "Het is afwachten tot Stedin dan wel Tennet de capaciteit dusdanig uitbreidt dat we weer mogen terugleveren", vertelt De Beer.
Het elektriciteitsnet verbouwen gaat overigens niet zomaar. Het is een dure, maar vooral tijdsintensieve aangelegenheid. Om die reden vraagt Stedin aandacht bij de politiek. Want uiteindelijk moet de Energiewet aangepast worden om verandering in gang te zetten. Energieminister Rob Jetten geeft gehoor aan de oproep van de netbeheerders, maar het is nog de vraag hoe lang het gaat duren voordat er iets verandert. Netbeheerders zeggen namelijk al langer dat er iets gedaan moet worden.
Voorkomen van problemen
Niet overal in de provincie hebben bedrijven last van het overbelaste elektriciteitsnet, maar dat neemt niet weg dat er zorgen zijn bij de ondernemers die nu nog veilig zitten. "Het wordt in ieder geval scherp in de gaten gehouden, dat is zeker", vertelt Ton Voortman van de Vereniging Amersfoortse Bedrijven (VAB). Ondernemers van de vereniging hebben nog geen last van de problemen, maar ze kijken dus al wel naar de toekomst.
"Er zijn al waarschuwingen vanuit de vereniging dat het hier niet mag gebeuren, ook in verband met de economische groei. We willen dat het aantal arbeidsplaatsen meestijgt met de woningbouw en de komende tijd worden er heel veel woningen gebouwd in onze regio", vertelt Voortman. Om meer arbeidsplaatsen te creëren moeten bedrijven uitbreiden en dat betekent dat de vraag naar elektriciteit toe gaat nemen. Volgende maand gaat de vereniging daarom aan tafel met het college van burgemeester en wethouders van Amersfoort. Dan wordt er verder gekeken naar een mogelijke aanpak. Voortman: "Als er problemen op het elektriciteitsnet komen, dan is dat een slechte zaak. Dat moeten we voor zijn."
Economische afbraak
In tegenstelling tot Amersfoort, is er in Veenendaal juist sprake van een economische afbraak volgens De Beer: "In Frankrijk krijgen onze concurrenten wél hulp van de overheid met hun energierekening. Daardoor kunnen ze de prijzen van hun producten lager houden dan wij. Daardoor verliezen we nu klanten." In Nederland wordt er nu vooral gekeken naar steun voor de kleingebruikers, zoals huishoudens. Grootverbruikers zoals De Beer moeten nog wachten op hulp. Het kabinet werkt nu aan een Tegemoetkoming Energiekosten (TEK), maar die treedt op zijn vroegst pas over een paar maanden in werking.
"Als we dit wisten, dan hadden we het aanschaffen van die zonnepanelen uitgesteld", vertelt De Beer. "Gelukkig kunnen we de zonnepanelen wel voor onszelf gebruiken, dat is wel fijn met de huidige stroomtarieven. Maar in de winter zullen we toch meer afhankelijk zijn van het net. Het zorgt ervoor dat de terugverdientijd heel veel langer is geworden."
