Van sporthal tot azc: dit is wat onze provincie doet aan de opvang van asielzoekers

De opvanglocatie op sportpark Mariënhoeve
De opvanglocatie op sportpark Mariënhoeve © Twitter Iris Meerts
Utrecht - Een riviercruiseschip om honderd asielzoekers op te vangen in Nieuwegein of een leegstaand kantoorpand in Veenendaal dat langer open blijft voor crisisnoodopvang en bovendien meer bedden krijgt. Elke week zie je wel weer nieuwe berichten over opvanglocaties voor asielzoekers in onze regio. De druk op gemeenten in onze provincie is groot. Er is veel behoefte aan opvangplekken, want er is sprake van een asielcrisis. Maar wat dóet onze regio al aan opvang?
In deze video leggen we je uit hoe het precies zit met de asielcrisis en wat dit voor jou betekent:
Waarom is er een asielcrisis? En wat betekent het voor jou? We leggen het uit in deze video
In onze provincie worden op dit moment zo'n drieduizend asielzoekers opgevangen. Dat gebeurt bijvoorbeeld in asielzoekerscentra, maar ook in noodopvanglocaties en door middel van crisisnoodopvang. Op dit kaartje zie je waar de opvanglocaties zijn:
Volgens gedeputeerde Rob van Muilekom doet onze provincie "het best goed", als je kijkt naar hoeveel asielzoekers we opvangen. We voldoen aan de landelijke afspraken die gemaakt zijn. Volgens die landelijke 'verdeelsleutel' moet onze provincie zo'n tweeduizend opvangplekken bieden. Het gaat dan om structurele opvang en noodopvang. Daar zitten we ruim boven.
Maar zoals je op het kaartje ziet, zijn er wel verschillen tussen gemeenten in onze regio; de één vangt meer asielzoekers op dan de ander. Dat is overigens niet zo eenvoudig om te vergelijken: de ene gemeente huisvest bijvoorbeeld weer meer statushouders - dat zijn vluchtelingen waarvan al besloten is dat ze mogen blijven -, de ander heeft al een sporthal opengesteld voor de opvang voor vluchtelingen uit Oekraïne. Want ook de opvang van deze vluchtelingen komt op het bordje van gemeenten.

Waardoor is deze crisis ontstaan? Het probleem ligt meer bij het aantal beschikbare opvangplekken dan bij het aantal asielzoekers dat zich meldt. Na de asielcrises in 2001 en 2015 zijn veel opvanglocaties gesloten, omdat ze door de verminderde instroom niet meer nodig waren. Tel daarbij op dat er door de krapte op de woningmarkt nauwelijks huizen zijn voor statushouders, die vervolgens in het azc blijven zitten waar ze zitten. Daar is nu nauwelijks plek voor asielzoekers die nog wachten op een beslissing over hun status. Zij zitten daarom in de noodopvang. Voor iedereen die zich nog moet aanmelden in Ter Apel is er crisisnoodopvang.

Druk op gemeenten

"Je ziet dat sommige gemeenten echt hun nek uitsteken", zegt Van Muilekom. De provincie ondersteunt met raad en daad en probeert daarnaast te bemiddelen. Zodat uiteindelijk álle gemeenten hun steentje bijdragen. "Want het kan niet zijn dat de ene gemeente steeds weer met iets komt en de ander vanaf de zijlijn kijkt en denkt: dat is leuk. Op een gegeven moment gaat dat wringen."
Daarnaast is het ook niet zo dat als één gemeente een opvang opent, het probleem direct is opgelost. Continu wordt er gekeken naar wat is er nu direct nodig, en wat is er op de lange termijn nodig. Alle gemeenten worden steeds benaderd om te bekijken waar zij iets kunnen betekenen.
En soms wordt er ook echt druk uitgeoefend door de provincie, bijvoorbeeld als een gemeente achterloopt met de verplichte taak om een woning te vinden voor statushouders. "Ik hou streng toezicht", vertelt Van Muilekom. "Utrecht heb ik bijvoorbeeld wel aangesproken omdat ze achterliepen met het huisvesten van statushouders. Ik heb ze toen opgeroepen: kom in actie." Tegelijkertijd doet die stad het juist weer goed op het gebied van opvang; met een asielzoekerscentrum, noodopvang en crisisnoodopvang.
Het laat zien hoe complex het is, benadrukt de provincie. Samenwerking tussen gemeenten is daarom belangrijk om dit probleem op te lossen. "Het is gewoon veel wat op ons afkomt. We hebben elkaar keihard nodig. Het is echt een gezamenlijke verantwoordelijkheid."
Meer weten over dit onderwerp? Morgenochtend gaan we in op de vraag waarom het zo ingewikkeld is om genoeg opvangplekken te organiseren.

Wat is het verschil tussen asielzoeker, vluchteling en statushouder?

Een asielzoeker is iemand die zijn land van herkomst heeft verlaten en om uiteenlopende redenen bescherming zoekt door asiel aan te vragen. Dat kan bijvoorbeeld vanwege oorlog of geweld. Het aanvragen van asiel is een mensenrecht.

Als is vastgesteld dat iemand in aanmerking komt voor een vluchtelingenstatus, spreken we van een vluchteling. Diegene maakt dan ook aanspraak op een verblijfsvergunning, waarmee vijf jaar in Nederland gewoond en gewerkt kan worden. Met zo'n verblijfsvergunning in de hand spreken we ook wel van een statushouder.