Italiaanse Lavinia voor 1800 euro opgelicht toen ze een kamer zocht: ‘Internationale studenten vaak slachtoffer’

© RTV Utrecht
Utrecht - Ja, achteraf ziet ze ook wel de signalen dat er iets niet in de haak was. Maar voor de Italiaanse Lavinia (19) is de hele huizenzoektocht nieuw. "Ik ga voor het eerst op kamers en dan ook nog in het buitenland. Ik wist dat de situatie in Nederland moeilijk was. Maar zo moeilijk?"
Twee weken lang dacht ze een fantastische deal te hebben in het door woningnood geteisterde Utrecht: een compleet, gemeubileerd appartement met één huisgenoot, hartje centrum. En dat voor 600 euro per maand. Via via was ze op de woningadvertentie gekomen en het contact met de zogenaamde huisbaas verliep soepeltjes via WhatsApp. Zelfs toen hij zonder aanleiding nog een extra maand huur vroeg en de sleutels via de post zei op te sturen, wantrouwde ze het niet. Pas nadat de 'verhuurder' Lavinia's toekomstige huisgenootje plotseling blokkeerde op WhatsApp begon het haar te dagen: ze was voor 1800 euro opgelicht.
Italiaanse Lavinia (19) zocht een kamer en werd voor 1800 euro opgelicht
Vorige maand drukte de Universiteit Utrecht internationale studenten op het hart: als je geen kamer hebt, kun je beter niet komen. Vorige week mailde de UU studenten, onder wie Lavinia, de boodschap nog eens wat kernachtiger. De strekking van de mail: heb je voor je naar Nederland vertrekt nog niets gevonden? Heroverweeg dan je komst. De universiteit wil daarmee voorkomen dat studenten op dure hotelkamers belanden en deelt ook belangrijke tips en adviezen bij twijfel over een woonruimte. De Hogeschool Utrecht sluit zich bij dat advies aan.

Internationale studenten worden volgens de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) vaker slachtoffer van oplichting dan Nederlandse. "Het is voor hen moeilijker om hun juridische rechten te kennen, omdat ze de taal niet spreken. Ze zijn vaak ook nog wanhopiger in hun zoektocht naar een kamer en zijn daarom vaker bereid om illegale tarieven, zoals bemiddelingskosten, te betalen", schrijft de studentenbond in het jaarlijkse rapport The Housing Hotline.

Vooral tijdens de coronapandemie mochten internationale studenten hun kamer vaak alleen online bekijken, terwijl zij volgens de Nederlandse wet het recht hebben om deze eerst in het echt te zien. "Huisbazen eisen vaak hoge borg, of weigeren de borg uiteindelijk terug te geven."

Specifieke cijfers van hoe vaak dit in Utrecht voorkomt, heeft de LSVb niet. "Vorig semester is er wel in Groningen onder een groep internationale studenten die geen woning kon vinden een selecte steekproef gedaan. 40 procent van die studenten gaf aan opgelicht te zijn."

Oplichters ontmaskeren

Het verhaal van Lavinia staat niet op zich, weet Fang Cheung. Zij richtte de Facebookgroep (Dutch) Housing Experience & Scammers Exposed op. De meer dan 9000 leden in die besloten groep 'ontmaskeren' daarin oplichters en houden elkaar op de hoogte van de laatste trucs die oplichters gebruiken. Veel internationals zijn lid van de groep. Zij zijn volgens Cheung kwetsbaarder, omdat ze in het buitenland zitten. "Als ze geen woning vinden, moeten ze daar blijven. Ze kunnen niet elke dag met het vliegtuig op en neer. En dus zitten ze meer in de stress en boeken ze sneller zonder goed onderzoek te doen."
In de vijf jaar dat ze de groep beheert, zag Cheung allerhande oplichtingstrucs voorbijkomen. "Maar de meest voorkomende is een persoon die een nepprofiel heeft aangemaakt op Facebook. Die plaatst dan in verschillende groepen, soms in verschillende steden, een advertentie. Bij interesse van een mogelijke huurder hebben ze een contractje opgesteld en zetten ze je onder druk voor geld. Vaak bestaat die woonruimte niet eens."
Het lastige is dat er volgens Cheung maar weinig tegen dit soort trucs is opgewassen. Ben je opgelicht door een nepprofiel op Facebook? Dan kan de politie eigenlijk nooit achterhalen wie daarachter zit, zegt ze. "Dus het is dweilen met de kraan open. Het enige dat helpt is voorlichting geven en zo voorkomen dat mensen erin trappen."

Seksuele handelingen

"Weet je wel zeker dat je nog naar Nederland wil?", vroeg de moeder van Lavinia onlangs nog. "Je bent nog niet eens begonnen met je studie en dit gebeurt." Hoewel ze die reactie van haar moeder snapt, wil de Italiaanse dolgraag in Utrecht studeren.
"Ik studeerde eerst in Amerika, maar dat systeem vond ik niks. Daarna dacht ik aan Engeland, maar dat is lastig door Brexit. Mijn vriend woont in Rotterdam, dus ik ken het land goed. Ik houd van jullie levensstijl en het vele fietsen. Ook hou ik van het weer: in Rome is het 38 graden, veel te heet. Dus ik dacht: ik meld me aan voor een studie in Utrecht. En daar werd ik aangenomen."
Toch is ze best afgeschrikt. Door haar eigen ervaring, maar ook door verhalen van anderen. "Een meisje vertelde dat ze door een huisbaas werd gechanteerd om seksuele handelingen te verrichten. Als ze dat zou doen, zou ze de kamer toegewezen krijgen. Door dat soort verhalen word je gewoon heel bang. Iets anders wat ik heel vervelend vond, is dat Nederlandse huurbazen geen internationals willen. Ik zag zelfs een advertentie van een kamer die alleen voor witte Nederlandse studenten bedoeld was."

"We krijgen tientallen berichten per dag van wanhopige studenten die op zoek zijn naar een kamer", vertelt Daan Donkers van Hospi Housing, een organisatie die internationale studenten aan gastgezinnen koppelt.

"Sommigen geven aan al meerdere keren (bijna) opgelicht te zijn, soms voor honderden euro's. Het probleem in Utrecht is nijpend: twee dagen geleden postte een van onze hosts een kamer in Utrecht, en kreeg meer dan honderd reacties. We zien vaak dat internationale studenten echt hopeloos zijn, wat maakt dat ze een makkelijk doelwit voor oplichters zijn."

Inmiddels weet Lavinia als geen ander: de uitdrukking 'te mooi om waar te zijn', die is echt ergens op gebaseerd. Via een bemiddelingsbureau heeft ze alsnog een gemeubileerde studio gevonden, voor 1200 euro per maand. "Dat ging via een platform, Housing Anywhere. Dat is echt veel veiliger. Praten met de huisbaas gaat via het platform, niet via WhatsApp of mail. Je stort een aanbetaling en pas als je de kamer hebt bekeken en tevreden bent, krijgt de huisbaas het geld. Zo kun je op een veilige manier een kamer of studio in het buitenland vinden."
Ze hoopt de 1800 euro die ze aan de oplichter betaalde nog terug te krijgen. "De bank is ermee bezig, dus wie weet." Over de persoonlijke documenten die ze naar de 'verhuurder' stuurde, maakt ze zich meer zorgen. "Ik heb mijn identiteitsgegevens naar een vreemde gestuurd en ik weet niet wat die ermee doet. Dat vind ik echt erg."
Toch heeft de Italiaanse heel veel zin om naar Utrecht te komen, dit studiejaar. "Ik hoop gewoon dat de mensen vriendelijk zijn en het een fijne plek wordt om te wonen."

Voorkomen dat je wordt opgelicht? Daarvoor heeft Fang Cheung nog wel wat tips:

  • Check bij een Facebookadvertentie het profiel van de aanbieder goed. Let bijvoorbeeld op: komt de naam van het profiel overeen met de naam in de URL? Zijn er nog andere foto's zichtbaar en komen die overeen met de profielfoto? Komen de mensen die foto's van deze persoon hebben geliket uit dezelfde regio als de 'verhuurder'?
  • Vaak hangen oplichters vergelijkbare verhalen op. Let vooral goed op als iemand zegt in het buitenland te wonen, daar voor een goed doel te werken, zichzelf beschrijft als "een goed persoon" of zegt de sleutels per post op te sturen.
  • Vraag de Kadaster-gegevens op en controleer of de naam die daar bekend is overeenkomt met die van de 'verhuurder'.
  • Wees ook alert als de 'verhuurder' je onder druk zet of als hij/zij in berichten spreekt over "mijn advocaat".
  • Tot slot heeft Cheung nog een belangrijke tip: "Zorg ervoor dat je bij het versturen van je gegevens altijd de KopieID-app van de Rijksoverheid gebruikt. Zo voorkom je dat gevoelige informatie zoals je bsn-nummer wordt gebruikt om weer andere mensen op te lichten."