150 jaar Utrechtse herensociëteit: 'We hebben geen taak, je bent lid om een borreltje te drinken'

Even na 18.00 uur stroomt de bar van Herensociëteit De Vereeniging vol. Op maandagavond eten de leden samen, voorafgaand aan het diner wordt geborreld met wijn, bier en jonge jenever.

Of campari met ijs, zoals Michiel Bilderbeek. Tussen de grijze koppen aan de bar valt de 36-jarige advocaat op. Hij is gespecialiseerd in civiele zaken. "En burenruzies vind ik leuk." Bilderbeek is vanavond waarschijnlijk de jongste. "Mijn vader is ook lid", vertelt Bilderbeek. "Maar er zijn niet alleen maar kerels van 70 hoor."

Drie leden komen binnen en stiefelen langs de steeds drukker wordende bar. Bilderbeek: "Dag Evert, dag Peter, dag Wil."

Het pand naast Bison Bowling in het hart van Utrecht was eeuwenlang een gesloten bastion. Eerst als kanunnikenhuis en woonhuis, waarna het in 1872 door de sociëteit werd aangekocht. Groot toegangshek, hoge ramen, sjieke uitstraling. Je kon er wel een congres of bijeenkomst houden, maar als Utrechter liep je niet zomaar even binnen. In het 150e jubileumjaar moet daar verandering in komen, vindt de sociëteit.

Om te beginnen door het voorste gedeelte van het pand te laten uitbaten door een horecaondernemer, die meteen de boel flink liet verbouwen tot hippe grootstedelijke bar: beetje Parijse bistro, beetje Instagram. Vrijdagmiddag werd het horecagedeelte officieel geopend door burgemeester Dijksma. Vanaf nu is iedereen welkom.

Het gebouw krijgt dus een publieke functie, maar de vereniging zelf mag ook wel een opener karakter krijgen. Voorzitter Ger Mik: "Ik liep hier vroeger zelf ook veel langs, het was een gesloten bolwerk. Dat gaat nu veranderen." De komst van bar/restaurant Marie is daar een onderdeel van en de Stadstuin gaat een deel van de ruimtes gebruiken voor bijeenkomsten en congressen. Het voormalige Kanunnikenhuis is daardoor vanaf aankomend weekend dagelijks geopend. "Die drieslag moet ervoor zorgen dat we meer naar buiten treden."

Mik is tien jaar lid en de voorzittershamer nam hij om een simpele reden op: "Ik vind besturen leuk." Geen schokkende bekentenis voor iemand die tientallen jaren wethouder, gedeputeerde en burgemeester was.

"Het doel is gezellig met elkaar verkeren", zegt de voorzitter. In principe op maandag en donderdag, maar niks is verplicht. Op dit moment kent de sociëteit zo'n driehonderd leden. Advocaat Bilderbeek: "De helft is er regelmatig, een deel vaak."

Wie lid wil worden krijgt te maken met een 'hele lichte ballotage' vertelt de voorzitter. Er wordt een profiel van het nieuwe lid naar de andere leden gestuurd, die kunnen dan een bezwaar maken. Er heeft nog nooit iemand bezwaar gemaakt. Het lidmaatschap kost 350 euro per jaar en als nieuw lid betaal je eenmalig 165 euro. Een stukje commitment, noemt Bilderbeek dat.

En wie eenmaal lid is kan dus op maandagen komen eten, op donderdag borrelen en er zijn regelmatig lezingen van de top uit het bedrijfsleven en de politiek. "Het halve kabinet is hier geweest", vertelt voorzitter Mik. "En alles wat besproken wordt blijft binnen de muren."

En dan zijn er nog zo'n twintig genootschappen waar leden zich bij aan kunnen sluiten. Neem de biljartclub (De Quorte Queue), het horlogegroepje (Heeremijntijd) of het bridgegenootschap (Heeren Vragen). Bovendien heeft de vereniging een eigen ruimte achterin het gebouw.

Bert Veen (vastgeroeste grijns, crèmekleurig pak, sokken in sandalen) laat graag die besloten verenigingsruimte zien. Als zijn gehoor iets te lang opgehouden wordt in de borrelende menigte wenkt met een grote armgebaren uit een deurpost en verdwijnt dan naar achteren. Voor die borrel heeft Veen overigens wel begrip, hoor. "Deze club heeft geen taak, je bent lid om een borreltje te drinken."

Het is niet voor niets dat Veen graag een rondleiding geeft, want zijn laatste wapenfeit voor de vereniging is hier te aanschouwen. De voormalig uitgever is lid van het schaakgenootschap en heeft net nieuwe schaaktafels laten maken. Het schaakbord is verzonken in de vierkante tafeltjes. Met een duwtje aan de onderkant van de tafel wip je dat bord er zo uit om het om te draaien en van de schaaktafel een bridgetafel te maken. Praktische jongens, die verenigingsleden.

De ruimte is een chique broer van een voetbalkantine. Er is een bar, biljart en dus die schaaktafels. Op een verhoogd deel staan ook grote leren fauteuils, voor de wat stevigere gesprekken stel je dan zo voor. Daar moet nog een bibliotheekje komen voor de boekenclub vertelt Veen. De whiskeykast van het whiskeygenootschap staat er al wel. Belangrijke zaken eerst.

Even later ontpopt Veen zich plots tot revolutionair. Hij wil vrouwen tot de club toelaten. "De maandagen blijven alleen voor heren. Maar verder? Daar zou eens over gestemd moeten worden." Hij zucht. "We zijn ouderwets." Hij was eerder lid bij een kunstenaarsvereniging in Amsterdam en daar is het altijd al gemengd geweest.

Dat gaat niet gebeuren, zegt voorzitter Mik als het diner op het punt staat van beginnen. "Niemand is tegen vrouwen, maar de sfeer wordt gekoesterd." De Vereeniging is en blijft een herensociëteit, maar er zijn wel gemengde activiteiten.

Geen vrouwen dus, maar er zouden nog best een paar leden bij kunnen. Al heeft de sociëteit ook donkerdere dagen gekend. "Tien, vijftien jaar geleden hadden we maar tachtig leden", vertelt Mik. "Daar doen we het nu niet meer voor."

Geen vrouwen, maar verder is iedereen welkom. Bilderbeek: "Het maakt niet uit of je advocaat bent of stratenmaker. Je moet het zelf vooral leuk vinden." Maar toch, de meeste stratenmakers dragen op maandagavond geen knap pak om met een glas pinot gris te praten over de lezing die Jan-Peter Balkende onlangs in de sociëteit gaf. En tussen de regels door blijkt ook wel dat het een vanzelfsprekendheid is dat de leden een 'bepaald niveau' hebben, als een ander lid zegt: "Iedereen is inderdaad welkom. We hebben medici, advocaten, leraren..."

In de kapsels voert grijs vanavond de boventoon, maar met de hoge gemiddelde leeftijd valt echt wel mee verzekeren de leden. Dertigers en veertigers zijn er genoeg te vinden. Bovendien heeft een hogere leeftijd ook voordelen. De ouderen hebben een bak ervaring onder de riem, zegt de 36-jarige Bilderbeek. En het werkt ook de andere kant op. De iets oudere Paul Bijloo: "De jongeren houden mij scherp en ik deel mijn ervaring graag met hen."

De pret onderling is van alle tijden en alle niveaus. Als Bijloo het diner opent door het menu te bespreken, krijgen de kwajongens de overhand. "Doe de groeten aan je kapper", roept iemand. Als Bijloo dan vertelt dat het passe-partout voor de aanstaande jubileumfeesten financiële voordelen biedt, volgt gejuich.

Als de verslaggever van dienst stilletjes het pand wil verlaten tijdens het voorgerecht (salade geitenkaas, spinazie, dadel, balsamico) wordt hij gewenkt. "Mogen wij nog een karaf water?" Gelach aan tafel. "Die werkt hier niet, dat is een journalist", zegt een ander. "Excuseer, ik dacht wel dat je een leidinggevende was hoor."