dinsdag 2 maart 2021, 15.48 uur

Valse munten en ijdele baardgroei: nieuwe archeologische vondst zegt veel over vroege Utrechtse bewoners

Nils Kerkhoven zoekt met zijn metaaldetector naar 'sceatta's' - zilveren muntjes uit de vroege middeleeuwen. Foto: RTV Utrecht / Evie Westland

Dit is een baardtang: een soort pincet waarmee mensen uit de middeleeuwen hun baard bijknipten. Foto: RTV Utrecht / Evie Westland

Archeoloog Marieke Arkema. Foto: RTV Utrecht / Evie Westland

Nils Kerkhoven zoekt met zijn metaaldetector naar 'sceatta's' - zilveren muntjes uit de vroege middeleeuwen.

Dit is een baardtang: een soort pincet waarmee mensen uit de middeleeuwen hun baard bijknipten.

1/4

Geschreven door Evie Westland

UTRECHT - Hij weet het ook wel, archeologen zijn bij vondsten eigenlijk altijd enthousiast. "Maar deze vondsten zijn �cht heel bijzonder", benadrukt Nils Kerkhoven. In de Oudwijkerdwarsstraat in Utrecht zijn resten aangetroffen uit de zevende en achtste eeuw, die duiden op een grote boerennederzetting. "Nu pas komen we erachter dat er hier zoveel bewoning was."
De sporen zijn afkomstig van verschillende gebouwen die bestonden uit houten palen en wanden van leem. In afvalkuilen zijn potscherven, dierenbotten, maalstenen en weefgewichten gevonden die veel informatie geven over het dagelijks leven in die tijd.

Daarnaast blijken de bewoners ook in het bezit te zijn geweest van zilveren en koperen munten en barnsteen. Barnsteen is een fossiel boomhars dat voornamelijk werd ge�mporteerd uit het Oostzeegebied en werd gebruikt om sieraden van te maken. In Utrecht is nog nooit zoveel barnsteen op ��n plek gevonden. Enkele maanden geleden werd tijdens de werkzaamheden in de Oudwijkerdwarsstraat ook al een graf met een skelet uit de zeventiende of achttiende eeuw gevonden.

Sceatta's

Een baardtang, sceatta's (zilveren munten) en barnsteen. Vreemde termen voor ons, maar in de middeleeuwen waren dit hele gewone gebruiksvoorwerpen. Bij werkzaamheden in de Oudwijkerdwarsstraat zijn allerlei van dit soort resten van deze vroege Utrechtse bewoners naar boven gekomen. Nils Kerkhoven, archeoloog bij de gemeente, is als metaalspecialist met name verheugd over de vondst van de zogeheten sceatta's.

Nils Kerkhoven zoekt met zijn metaaldetector naar 'sceatta's' - zilveren muntjes uit de vroege middeleeuwen. | Foto: RTV Utrecht / Evie Westland

"Het zijn kleine zilveren muntjes en die vind je niet vaak. In de Romeinse tijd werd er veel monetair gehandeld, maar in de middeleeuwen was dat nog helemaal niet gebruikelijk. En wat n�g bijzonderder is: we vonden ook koperen muntjes. Dat was helemaal geen munteenheid, maar dat zijn vervalsingen van de sceatta's. Het zilveren laagje is er mettertijd afgegaan."

Waren die middeleeuwse Utrechters dan zo geniepig, dat hier zoveel valse munten zijn gevonden? "Dat hoeft niet hoor", lacht Kerkhoven. "Het kan ook goed zijn dat die met de handel meegekomen zijn."

Voormalige oever van de Rijn

En die handel, dat is waarschijnlijk de reden dat deze boeren zich juist hier - in wat nu de Oudwijkerdwarsstraat heet - vestigden. "We zien steeds vaker van zulke lange bewonerslinten. Ook hier gaat het om een grote nederzetting langs een voormalige oever van de Rijn. De Utrechtse grachten bestonden nog niet, dus als er handel werd gedreven, ging dat via de Rijn", zegt Kerkhoven.

Even verderop heeft zijn collega Marieke Arkema een heuse baardtang vast. "Het is een soort pincet, en hiermee knipten de mannen vroeger hun baard." En er zaten wel meer ijdeltuiten tussen die middeleeuwse Utrechters, zo blijkt. "Je ziet bijvoorbeeld hier dat ze van stukken steen hun eigen kralenkettingen maakten."

Dit is een baardtang: een soort pincet waarmee mensen uit de middeleeuwen hun baard bijknipten. | Foto: RTV Utrecht / Evie Westland

Domplein

Wat zijn dit soort vondsten eigenlijk waard? "Dat is lastig te zeggen", vindt Arkema. "Het is niet eens zozeer veel waard in geld, maar wel omdat het een verhaal vertelt over de bewoners. We komen er nu pas achter dat er �berhaupt zoveel bewoning was in die tijd. Dat wisten we bijvoorbeeld wel van het Domplein, maar niet van deze plek. Deze vondst geeft ons dus allerlei nieuwe inzichten."

Archeoloog Marieke Arkema. | Foto: RTV Utrecht / Evie Westland

Lees ook: Kraanmachinist ontdekt skelet tijdens werkzaamheden: 'Dit maak je niet iedere dag mee'

In november vorig jaar werd tijdens de werkzaamheden in dezelfde straat ook een graf met een skelet uit de zeventiende of achttiende eeuw gevonden. Archeologen hielden dan ook al een oogje in het zeil tijdens de huidige werkzaamheden en blijven dat voorlopig nog wel even doen. Kerkhoven: "De werkzaamheden gaan nog door tot de Burgemeester Reigerstraat en ook daar verwachten we nog genoeg te gaan vinden. Er zit nog veel lekkers in de grond!"

Reageren op dit bericht? Mail naar nieuws@rtvutrecht.nl.