Huichelachtige oorlogsmisdadiger met een zenuwtic: na 75 jaar meer bekend over Amersfoortse kampcommandant
AMERSFOORT - Een antisemitische schuinsmarcheerder met een dure smaak, een zenuwtic en een huichelachtig karakter. Een speurtocht in binnen- en buitenlandse archieven heeft na 75 jaar een goed beeld opgeleverd van de nooit veroordeelde oorlogsmisdadiger Walter Heinrich, de eerste commandant van Kamp Amersfoort.
Heinrich verdween begin 1945 op mysterieuze wijze. Over de oorlogsmisdadiger was tot op heden niets bekend. "Bij zijn naoorlogse opsporing en uitleveringsverzoeken lijken onjuiste persoonsgegevens te zijn gehanteerd", laat Kamp Amersfoort weten.
'Vriendelijke nazi van het eerste uur'
De vondst van zijn SS-dossier heeft nu zeer gedetailleerde informatie opgeleverd. Heinrich was verantwoordelijk voor geweld tegen onder meer verzetsstrijders, communisten en 2.500 Joden. Hij was een liefhebber van honden, een feestganger en een voormalig kunstschaatser. Kenmerkend was zijn knipperende oog, een zenuwtic. Het leverde hem een bijnaam op: 'Heinrich Knipperoog'.
Heinrich wordt omschreven als een gentleman. "Hoewel hij weinig in het kamp aanwezig was, was hij in directe contacten met gevangenen correct, vriendelijk en zelfs complimenteus bij goed gedaan werk." Tegelijkertijd was Heinrich een nazi van het eerste uur, die verantwoordelijk was voor een schrikbewind en zware mishandelingen toeliet. Hij deed bovendien hoogstpersoonlijk mee aan de executie van 77 Sovjet-krijgsgevangenen op 9 april 1942, de één na grootste executie in Nederland.
Carrière
Heinrich, zoon van een treinmachinist, werd op 2 januari 1910 geboren in Myslowitz (Polen) en groeide op in Oppeln. In maart 1933 werd de carrièrejager, zoals hij wordt genoemd, lid van de SS en de NSDAP en vervolgens aangenomen bij de Gestapo.
In augustus 1941 werd de 31-jarige luitenant door Wilhelm Harster, bevelhebber van de Sicherheitspolizei en Sicherheitsdienst in Nederland, benoemd tot kampcommandant van Kamp Amersfoort. Na zijn periode als kampcommandant tot maart 1943 werkte hij gedurende twee jaar als inspecteur van concentratiekampen op Nederlandse bodem, als staflid van de SiPo en SD in Den Haag.
In Kamp Amersfoort werden tijdens de Tweede Wereldoorlog 47.000 mensen onderworpen aan honger, dwangarbeid en mishandeling. Het nieuwe ondergrondse museum van Nationaal Monument Kamp Amersfoort, met 1100 m2 tentoonstellingsruimte, opent begin volgend jaar haar deuren. Naast de vaste tentoonstelling belicht de wisseltentoonstelling de 383 executies rond het kamp.
Een zoektocht wijst volgens Kamp Amersfoort uit dat tientallen mannen met de naam "Walter Heinrich" wereldwijd opduiken in oorlogsgraven, (Braziliaanse) gewone graven, vermistendatabases, krantenberichten, Amerikaanse en Canadese immigratieformulieren en zelfs Russische rechterlijke vonnissen van veroordeelde nazi's. Maar geen van deze mannen is onder die naam te identificeren als de commandant van Kamp Amersfoort, die op 35-jarige leeftijd uit Nederland verdween.
"Misschien is hij wel net als zijn toenmalige baas Deppner naar Berlijn gestuurd en daar gesneuveld. Over Walter Heinrich, de kampcommandant "waar wij niets van wisten", weten wij best veel, maar over dat tweede stuk van zijn leven, zijn leven na de tweede Wereldoorlog, moeten wij het antwoord nog schuldig blijven."
Op zoek
Mogelijk komt er nog meer nieuwe informatie boven water over Heinrich. Onafhankelijk onderzoeker Eric Hennekam laat weten dat hij binnenkort op zoek gaat naar de verdwenen kampcommandant.
Het volledige portret dat Kamp Amersfoort-onderzoeker Floris van Dijk heeft geschreven over Walter Heinrich vind je hier.
