Langere wachttijden in transgenderzorg door corona: 'Er is voor mij geen lichtpuntje aan de horizon'

Chantal uit Soesterberg
Chantal uit Soesterberg © RTV Utrecht
SOESTERBERG - Door de coronacrisis kwam alle reguliere zorg abrupt stil te liggen. Huisartsen sloten hun praktijken en niet-levensbedreigende operaties werden uitgesteld. Datzelfde geldt voor de zorg aan transgender personen. In een brief aan de kamer stelde minister Martin van Rijn dat de transgenderzorg nauwelijks last heeft gehad van de 'coronapauze'. Volgens de Utrechtse belangenorganisatie Transvisie schetst hij daarmee echter een te positief beeld van de situatie.
Voorzitter Lisa van Ginneken legt uit: "Voor de coronacrisis waren er al enorme wachtlijsten voor transgenderzorg, door de crisis zijn die alleen maar langer geworden. Het is inderdaad zo dat de zorg voor transgender personen die al aan hun traject begonnen waren is doorgegaan. Er is echter wel een stop gekomen op de intakegesprekken, er zijn geen bloedcontroles uitgevoerd en alle operaties die al gepland stonden zijn uitgesteld."
Voor velen staat hun leven tijdens de transitie 'op pauze'. Sommigen stoppen bijvoorbeeld met hun baan of studie, of zijn in een sociaal isolement geraakt.
Voorzitter belangenclub Transvisie
Volgens van Ginneken zijn de lange wachttijden een 'chronisch probleem' binnen de transgenderzorg. "Er is op het moment een veel te kleine capaciteit aan zorgaanbieders, terwijl de zorgvraag blijft stijgen. De gemiddelde wachttijd voor een intakegesprek alleen al ligt nu rond de 67 weken en dan moet het hele proces nog beginnen. Er zijn wel wat zorgaanbieders bijgekomen in de afgelopen jaren, maar dat weegt niet op tegen de snelheid waarmee de vraag groeit."

Geen lichtpuntje aan de horizon

De situatie is schrijnend, vooral omdat transgender personen tijdens hun transitie kwetsbaar zijn voor psychische klachten. Van Ginneken: "We horen hartverscheurende verhalen van mensen die zeggen dat ze het wachten bijna niet meer kunnen verdragen. Voor velen staat hun leven tijdens de transitie 'op pauze'. Sommigen stoppen bijvoorbeeld met hun baan of studie, of zijn in een sociaal isolement geraakt. Als de medische zorg, hun strohalm, ook wegvalt kan dat leiden tot depressiviteit en soms ook suïcidaliteit. We krijgen nu ook signalen dat mensen uit wanhoop zelf zijn gaan dokteren, wat weer ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengt."
Chantal Visser uit Soesterberg herkent zich in die situatie. Al op twaalfjarige leeftijd ontdekte zij dat ze zich een meisje in een jongenslichaam voelde, maar dat werd niet geaccepteerd door haar familie. Pas op haar 53e, toen haar ouders overleden, durfde ze de eerste stap te zetten en medische hulp te zoeken. Dat was in 2015. Sindsdien wil ze maar één ding: een volledig vrouwenlichaam. Haar operatie stond gepland voor augustus 2021, maar door de coronacrisis is die voor onbepaalde tijd uitgesteld.
"Door de crisis tast ik volledig in het duister", zegt Chantal. "Toen ik te horen kreeg dat ik in aanmerking kwam voor een geslachtsveranderende operatie werd mij verteld dat de wachttijd vijfhonderd dagen was, maar nu heb ik geen idee waar op ik op moet rekenen. Ik weet dat ik pas echt gelukkig kan worden als mijn transitie voltooid is en ik eindelijk ben wie ik altijd had moeten zijn. Nu is er voor mij geen enkel lichtpuntje aan de horizon."

Achterstallig onderhoud

Volgens van Ginneken is de huidige situatie binnen de transgenderzog door 'achterstallig onderhoud' tot stand gekomen. "Het is nu nodig dat er wordt doorgepakt. Er moet meer zorg worden ingekocht door zowel zorgverzekeraars als gemeentes. Het is de taak van Den Haag om ervoor te zorgen dat dat ook echt gebeurt. Alleen dan zullen die wachtlijsten korter worden, zodat transgender personen sneller de zorg krijgen die ze nodig hebben."
Chantal baalt enorm dat ze langer moet wachten op een geslachtsoperatie.