Uncloud Festival biedt een uniek kijkje in het 'Luie End'

De grote poort van het wat naargeestige gebouw aan het 'Luie End' staat deze week elke dag vanaf één uur 's middags open. Daarachter voert de route over een binnenplaats waar de gevangenen een soort moestuintje hadden en dan naar binnen, langs zeker 25 kunstwerken, die vooral bestaan uit video- en geluidsinstallaties.

Het begint al snel met een tegelvloer die lijkt te bewegen als je eroverheen loopt en gaat zo verder via een donkere gang met golvende beelden op de muur. Verder zijn er overal veel geluiden, soms zacht, soms hard, maar meestal wel wat unheimisch.

Wat het betekent? Tsja, dat mag je vooral zelf uitmaken, zegt mede-organisator Jan Willem Campmans. "Het is kunst hè. De kunstenaars die meedoen hebben zich laten inspireren door het gebouw zelf. De werken moeten jou samen met de gevangenis een gevoel of een beeld geven. Dat is het idee."

Roel Weerdenburg nam die opdracht vrij letterlijk. Hij sloot zich vijf weken op in de gevangenis om her en der de camera's uit de cellen weer aan te sluiten en aan elkaar te koppelen. Dat resulteerde in een installatie met een groot beveiligingspaneel, met veel knopjes waar je ook aan mag zitten en een flinke stapel monitoren, waarop schijnbaar willekeurige beelden van her en der uit het gebouw te zien zijn.

"Ik wil hiermee aantonen hoe mensen in dit gebouw in de gaten werden gehouden. Tegelijkertijd kan je ook goed zien hoe groot het gebouw is, er zitten alleen in deze vleugel al 20 tot 25 camera's. Er wordt een mix gemaakt van alle beelden. Je kunt jezelf ook zien staan en je kunt anderen zien lopen."

Tekst gaat verder onder de video.

Een cel verderop is ook goed te zien hoe ver die observatie ging. De stalen brits is nu gezellig opgeleukt met zachte kussens en warm sfeerlicht, maar tegelijkertijd kijk je uit op de kale betonnen toiletpot in de hoek van de cel, met daarachter spiegels, zodat de bewakers ook echt alles konden zien.

Dat soort details in het gebouw maakte het inderdaad wat bevreemdend om er een dikke maand te blijven, zegt Weerdenburg. "De geschiedenis van het pand kent zijn extremen, uit de Tweede Wereldoorlog en de grote namen die er gezeten hebben met Volkert van der G., Mohammed B. en Gökmen T. Het is een heftig pand, zwaar beladen. Dat voel je ook als je hier veel bent. "

De tentoonstelling UNshaping is in het oude gedeelte van de gevangenis, in de voormalige vrouwenbajes. De observatiekliniek van het Pieter Baan Centrum in het nieuwere betonnen gedeelte van het gebouw is nu niet toegankelijk voor bezoekers, daar zitten enkele kleine bedrijven en creatieve ondernemers. De kunstwerken staan langs een looproute, op vier verschillende verdiepingen.

"Hier bijvoorbeeld, op de begane grond, sta je in de isoleercellen", legt een andere organisator van de tentoonstelling Jaco Schilp uit. "Daar hebben we nu de deuren opengezet, maar er tegenover hangt een groot, fel rood lichtgevend vlak. Door dat daar te plaatsen willen we de omgeving wat toegankelijker maken. Het is best een benauwde plek hier en het is moeilijk te bevatten soms. Kunst helpt het verhaal van het gebouw te vertellen."

Het Uncloudfestival wordt niet alleen in de gevangenis, maar ook in poppodium Ekko aan de Bemuurde Weerd gehouden. Het begon vorige week met het synthesizerconcert Modulation in de voormalige gymzaal van de bajes. Dit weekend staan er in Ekko nog meerdere acts geprogrammeerd. De tentoonstelling UNshaping, in de gevangenis, is nog tot en met zondag te bezoeken.

Voor Roel Weerdenburg is het dan misschien ook wel een beetje klaar, na een paar weken gevangenis. "De muren komen wel een beetje op je af als je hier veel bent. Vooral als je hier `s nachts zit en het stormt een beetje, gaat alles piepen en kraken. Daarna wil je eigenlijk wel gewoon naar huis."