Berbers vieren nieuwjaar: "De kerstboom gaat pas weg als Amazigh-nieuwjaar is geweest"

Voor de Imazighen is het jaar 2970 aangebroken. Hun jaartelling begon in 950 voor Christus, toen de toenmalige Amazigh-koning Shoshenq de troon van Egypte besteeg en een nieuwe dynastie stichtte.

"Het is een feest dat ons allemaal samenbrengt", zegt Mimoun Essahraoui, dichter en medeorganisator van het evenement. Vanuit de Amazigh-gemeenschap was er behoefte om de cultuur te promoten en die te laten zien aan Nederland. Dat gebeurde al in Rotterdam en Den Haag, maar nog niet in Utrecht. "De Marokkaanse band Rafina komt voor het eerst naar Nederland overgevlogen om hier traditionele muziek te spelen in een nieuw jasje met moderne instrumenten", zegt Essahraoui. De band vertolkt oeroude gedichten die in het teken staan van liefde, ontheemding en de geschiedenis van Noord-Afrika. "Op deze manier willen we de cultuur ook verkopen aan de Nederlandse mensen. De Imazighen die in Nederland geboren zijn."

Het evenement trekt niet alleen bekijks in Nederland. Vanuit heel Europa komen mensen om bij de viering aanwezig te zijn. Essahraoui: "Mensen komen bij elkaar voor een lekker hapje, de muziek en om gezellig met elkaar te praten. Je ziet niet alleen mensen uit Nederland, maar ook uit Duitsland, Frankrijk en Spanje komen mensen die dit vieren. De verbroedering brengt ons allemaal samen."

De Imazighen zijn de oorspronkelijke inwoners van Noord-Afrika: Algerije, Tunesië, Libië, Egypte en de Canarische Eilanden. In Algerije is de oud- en nieuwviering van de Imazighen een nationale feestdag, in Marokko is de taal opgenomen als officiële taal en Unesco heeft hun schrift en cultuur als immaterieel erfgoed bestempeld. Maar hun cultuur en taal worden in sommige Noord-Afrikaanse landen niet erkend. En dat vinden de Imazighen jammer, vertelt Essahraoui. "Het is niet alleen een taal die we spreken, maar ook een taal waarmee we denken, onze emoties uitdrukken, waarmee we onze gedichten schrijven en muziek maken. Het is onze cultuur." Het is nog altijd de wens van de Imazighen om in andere landen hun jaarwisseling ook uit te roepen tot een nationale feestdag.

In de jaren '90 kreeg de cultuur een boost in Nederland toen de eerste Amazigh-verenigingen zijn opgericht. "Sindsdien zijn mensen ieder jaar hard bezig om iets te organiseren, maar het was nog nooit op zo'n grootschalige manier gedaan zoals vorig jaar en deze editie", aldus Essahraoui.

Niet alleen zoals vanavond in TivoliVredenburg, maar ook in kleinere kringen wordt het nieuwjaar traditioneel gevierd. "Klassiek Marokkaanse gerechten zoals couscous, gedroogde vruchten, noten en thee staan dan op tafel."

Dat het vieren van het Amazigh-nieuwjaar steeds meer wordt opgepakt is belangrijk, vindt Essahraoui. "Er zijn talloze factoren die ervoor zorgen dat de jeugd een beetje vervreemd is van de cultuur. Denk aan social media en ideologieën uit het Oosten. Dat terwijl we ons moeten concentreren op Nederland, waar we wonen en een goede opleiding hebben. Tegelijkertijd willen we ook onze identiteit beschermen."

Teruggaan naar je roots helpt bij het vormen van de identiteit en dat is essentieel voor een goede integratie, vertelt Essahraoui. "Hoe meer je terug gaat naar je eigen wortels, hoe beter je geïntegreerd bent in de maatschappij. Als je jezelf goed leert kennen ben je beter bereid om met andere mensen in aanraking te komen en anderen te accepteren. Als je niet weet wie je bent, kan je niet makkelijk integreren in de maatschappij."

Met dat laatste heeft de dichter zelf veel ervaring. Essahraoui (50) is geboren in Marokko maar woont inmiddels al 23 jaar in Amersfoort. "Ik ben getrouwd met een Nederlandse vrouw. Ik heb twee kinderen en zij groeien met twee culturen op. We vieren onder andere Amazigh-nieuwjaar, Kerstmis, oud en nieuw, Pasen en het Suikerfeest." Die feestdagen kunnen naast elkaar en tegelijkertijd gevierd worden, vindt Essahraoui. "De kerstboom is nog steeds aan. Die gaat pas uit als Amazigh-nieuwjaar is geweest."

Essahraoui is pas na zijn studie, op latere leeftijd naar Nederland gekomen. Hij verwerkt veel van zijn geboorteland Marokko in zijn gedichten. "Ik schrijf veel over heimwee, gemis, identiteit, onbereikbare liefde en liefde in brede zin van betekentis. Denk aan liefde voor ouders en kinderen. Dichten staat heel dicht bij mijn hart. Daar kan ik alles in kwijt."

Essahraoui zal zijn gedichten vanavond ook voordragen en hoopt dat mensen zich erin kunnen herkennen. "Onder de mensen is last van heimwee. We zijn immigranten en we zitten in hetzelfde schuitje." Verder hoopt hij met de avond mensen dichter bij de Amazigh-cultuur te brengen. "Als je je achtergrond kent ben je zeker en trots op jezelf. Dan ben je niet bang om jezelf te verliezen. Ik was nooit bang mezelf te verliezen als ik zou trouwen met een Nederlandse vrouw en mijn kinderen zou laten opgroeien in twee culturen. Mijn kinderen zijn hier geboren en goed geïntegreerd. Ik voel me een Nederlander. Ook al woon ik hier nog maar bijna 25 jaar."

Het Amazigh-nieuwjaar wordt vanavond vanaf 18:00 gevierd in TivoliVredenburg.