Westbroek op nieuwjaarsdag: Komt Henk door de blaastest?

"Moet ik harder of zachter blazen dan in een politieblaaspijp?"
"Moet ik harder of zachter blazen dan in een politieblaaspijp?" © RTV Utrecht
LEERDAM - Koningin Elisabeth drinkt er uit en ook bij ons koningspaar staan ze in de kast: de kristalen glazen van Royal Leerdam Crystal. Leerdam hoort nu ook bij onze provincie en Henk leert er de fijne kneepjes van het kristalblazen.
Voordat hij zelf een poging gaat doen, hoort Henk iets over de geschiedenis van de blazerij, die stamt uit 1765. In die tijd woonde in Leerdam een wijnhandelaar. Die moest de flessen om de wijn te bottelen met paard en wagen uit bijvoorbeeld Utrecht halen, want die werden niet in de buurt gemaakt. Hij dacht, als ik hier zelf een glasblazerij begin, scheelt dat gedoe.
De grondstoffen voor het glas werden aangevoerd over de Linge De glasblazers kwamen uit Duitsland, want daar was al een lange traditie in het blazen van glas. Zij werden overgehaald om hier naartoe te komen met de belofte dat ze geen belasting hoefden te betalen. Inmiddels is de fabriek opgesplitst in drie delen, een flessenfabriek, een fabriek voor drinkglazen en laboratoriumglaswerk en de kristalblazerij. Daar wordt alles met de mond geblazen.

WERELDBEROEMDE ONTWERPERS

Henk ontmoet directeur Bettina Sommers. Zij laat Henk een aantal bijzondere ontwerpen zien. Tot het begin van de 20ste eeuw werd in de blazerij hetzelfde glas gemaakt als overal ter wereld. De toenmalige directeur wilde de fabriek meer elan geven. Daarom zocht hij contact met beroemde kunstenaars en architecten, zoals Berlage en Frank Lloyd Wright. Henk: "Frank Lloyd Wright is de meest door mij bewonderde architect van de hele wereld en hij heeft voor jullie gewerkt!" Bettina: "Hij heeft een hele bijzondere vaas voor ons ontworpen."
Vaas Frank Lloyd Wright
Vaas Frank Lloyd Wright © Nationaal Glasmuseum Leerdam
Het kostte zes jaar om Wright over te halen een ontwerp te maken. Maar toen de vaas af was, was de architect niet tevreden. Het was een zes-kantige vaas en hij wilde dat de binnen- en buitenkant hetzelfde zouden zijn. Maar dat was technisch niet mogelijk. Wright wilde het ontwerp niet veranderen en uiteindelijk is het hele project op niets uitgelopen.
De belangrijkste ontwerper van de blazerij was Andries Copier. Hij heeft, naast vazen en kunstvoorwerpen, het Gildeglas ontworpen. Dat wordt ook na bijna 90 jaar nog steeds geproduceerd. En dan wil Henk natuurlijk weten hoe al die kristallen voorwerpen gemaakt worden. Meesterglasblazer Marco Lopulalan zit al meer dan 30 jaar in het vak. Het kost zo'n 10 jaar om de basisvaardigheden onder de knie te krijgen.
Marco is een van de weinigen in Nederland die een drinkservies kan blazen. Kristal is kwetsbaarder dan glas en daarom moeilijker te verwerken. En bij een drinkservies moeten de glazen nagenoeg gelijk zijn. Marco: "Het kristal wordt verhit tot 1100 graden Celsius. Hoe dunner het is, hoe moeilijker het zijn vorm houdt doordat het eerder smelt."
Het is een meesterlijke vaas, een echte Henk Special.
Henk Westbroek
Marco laat Henk zien hoe hij een vaas maakt, die ooit door Copier is ontworpen. Het kristal begint als een gele vuurbal en wordt al draaiend en blazend omgetoverd tot een blauwe vaas. En dan mag Henk ook een poging wagen. Henk: "Moet ik harder of zachter blazen dan in een politieblaaspijp?" Marco: "Daarin moet je veel harder blazen." Zoals zo vaak babbelt Henk nog even door, maar Marco grijpt in: "We hebben nu geen tijd meer Henk, je moet blazen." Marco zet nog even de puntjes op de I. Henk: "Ik vind het wel een meesterlijke vaas, een echte Henk Special." Marco: "Ik heb ze nog nooit zo gezien."
De vaas van Frank Lloyd Wright is tot en met 7 april 2019 te zien in het Nationaal Glasmuseum in Leerdan.
Blazen voor de vorm