Tentoonstelling Utrecht Spoorstad: door het spoor is Utrecht de stad die het nu is

Victor Lansink: "Dankzij het spoor is Utrecht de stad die het nu is!"
Victor Lansink: "Dankzij het spoor is Utrecht de stad die het nu is!" © RTV Utrecht / Koen van den Berg
UTRECHT - Gezien de grootte van het pand zul je in het Utrechts Archief geen locomotieven zien staan. Maar vanaf morgen kunnen spoorliefhebbers zich daar wel vergapen aan foto's, films en maquettes die te maken hebben met de jarenlange spoorgeschiedenis van de stad. Met het grootste station en de hoofdkwartieren van NS en ProRail hier gevestigd, is Utrecht de spoorhoofdstad van Nederland.
Zo denkt Victor Lansink er ook over. Hij werkt bij het Archief, is treinfanaat en weet zo veel van spoorgeschiedenis dat hij meeschreef aan het boek over Utrecht Centraal, dat dit jaar 175 jaar bestaat. Vandaar de tentoonstelling, zegt hij. "Bovendien hebben we nog veel in de archieven liggen, die dingen hebben we gewoon gecombineerd." Hij is nauw betrokken bij de inrichting van de tentoonstelling en weet alles over hoe de stad door het spoor is gegroeid. "Dankzij het spoor heeft Utrecht zich ontwikkeld tot de stad die het nu is."
Waarom werd nou juist Utrecht uitgekozen als belangrijk knooppunt? "Dat had te maken met de spoorlijnen van Amsterdam en Rotterdam naar Duitsland", vertelt Lansink. "Omdat Utrecht heel strategisch lag, dachten ze dat die lijnen hier mooi samen zouden kunnen komen." En zo geschiedde. Vandaag de dag is het Centraal Station het grootste en drukste van Nederland, met 200.000 reizigers per dag.
De tentoonstelling is nog niet helemaal af.
De tentoonstelling is nog niet helemaal af. © RTV Utrecht / Koen van den Berg
De spoorwegen hebben de Domstad veel gebracht, zegt Lansink. "Werkgelegenheid bijvoorbeeld, daarin waren en zijn de spoorwegen heel belangrijk. Maar veel van die beroepen zijn inmiddels verdwenen..." Inderdaad, want wie ziet er tegenwoordig nog een vacature voor seinhuiswachter, kaartjesloketmedewerker of rangeerder hangen?
"Utrecht is gegroeid dankzij en ondanks de spoorwegen. Ze hebben elkaar nodig gehad, maar tegelijkertijd zaten ze elkaar in de weg. Het heeft gezorgd voor ontwikkeling, maar die sporen namen ook veel ruimte in beslag. Deze tentoonstelling geeft een goed beeld van dat gevecht."
Er is een spoorbioscoop nagebouwd, waarvan hij denkt dat het herkenbaar zal zijn voor de oudere Utrechters. Ook is er veel aandacht voor het oude Centraal Station, ontworpen door Sybold van Ravesteyn. Lansink heeft een sterke voorkeur voor het in 1975 gesloopte station. "Het was een prachtig station, echt klassiek. Ik hou daarvan." Het station gaat in februari herleven met behulp van een 3D-printer. Een schrale troost voor Lansink en alle Utrechters die terugverlangen naar het gebouw. 
Het oude station van Van Ravesteyn werd in 1975 gesloopt.
Het oude station van Van Ravesteyn werd in 1975 gesloopt. © Het Utrechts Archief
Zal het bij het huidige station blijven, na weer een grootse renovatie de laatste jaren? Lansink denkt van niet. "We kennen hier een traditie van verbouwingen. Met de groei van gigantisch veel reizigers die nog verwacht wordt denk ik dat we in 2040 een nog groter station nodig hebben!"
De tentoonstelling Utrecht Spoorstad begint morgen en is tot en met 6 juli 2019 te zien in het Utrechts Archief.